Kasparov: ‘We zijn vrijwillig van de KGB naar Facebook gestapt’

Op de technologiebeurs Web Summit in Lissabon liet schaaklegende Garry Kasparov zijn licht schijnen op de privacy-uitdagingen die voortvloeien uit de technologische gigastappen die gezet worden in big data en artificiële intelligentie en de groeiende nood aan cyberveiligheid.

Kasparov ziet tegenstrijdigheden in onze omgang met technologische vooruitgang. ‘Iedereen wil er de voordelen van, maar we klagen wel dat bedrijven zoals Facebook onze data verzamelen. Als je bereid bent die gegevens te delen, dan ben je ze kwijt. Punt. Het is onnozel daarover te klagen – je staat die gegevens toch vrijwillig af? Dan kan je niet verwachten dat ze ergens ingevroren worden, ze zullen worden gebruikt.’ En dan, lachend: ‘We zijn vrijwillig van de KGB overgestapt naar Facebook.’

Technologie kan je niet als inherent goed of inherent slecht zien, vindt Kasparov. Hij geeft artificiële intelligentie (AI) als voorbeeld. ‘Een klein groepje denkt dat AI dé oplossing is voor alles, een grote groep is doemdenker. Laat ons weer rationeel doen. AI is niet meer dan technologie, een middel dat wij hebben uitgevonden. Net zoals elektriciteit eerder, of de eerste film.’

Mens vs machine

Kasparov ging de jaren 90 zelf een paar keer de tot de verbeelding sprekende strijd tussen mens en machine aan. In 1996 versloeg hij Deep Blue, de supercomputer van IBM, in zes partijtjes schaak. Een jaar later verloor hij de tweede reeks van zes. Dat was meteen de eerste keer dat een regerend schaakwereldkampioen verloor tegen een computer.

Kasparov kijkt daar nuchter op terug. ‘In gesloten systemen, zoals schaken, zullen computers ons altijd domineren. Elke menselijke fout wordt er afgemaakt.’

Toch is er geen nood aan paniek, vindt hij: ‘Het succes van machines in die gesloten systemen, mag ons niet doen denken dat machines ook in andere systemen succesvol kunnen zijn. Een complexe vraag beantwoorden, emoties, ingewikkelde dynamieken zoals altruïsme: daar zullen machines ons nooit in kunnen helpen.’ Dat komt, legt hij uit, omdat machines sterk zijn in het vergelijken van mogelijkheden en het selecteren van de meest voor de hand liggende actie. ‘Handig tijdens het schaken, want zo’n computer kan razendsnel miljoenen zetten berekenen. Kwesties die minder op logica berusten, zoals altruïsme, daarin zijn mensen nog steeds stukken beter.’

Trollenlegers

Kasparov houdt zich met het thema bezig onder meer als Security Ambassador van Avast, een Tsjechische multinational die cybersecuritysoftware maakt. Ondrej Vlcek, de Chief technology officer van Avast, ziet in Kasparov een logische ambassadeur van zijn bedrijf. ‘Er was al zijn strijd met de machine in de jaren 90 en nu met de uitdagingen van big data, onder meer op privacy-vlak, is hij zeker van grote symbolische waarde. Garry strijdt al lang voor vrijheid in het algemeen en vrijheid van meningsuiting in het bijzonder.’ Elke maand blokkeert Avast 3,5 miljoen malware-aanvallen, zegt Vlcek: ‘Online security is van levensbelang geworden.’

Het geeft tegenwoordig te denken, in tijden waarin Kasparovs thuisland Rusland blijkbaar in staat is om de Amerikaanse presidentsverkiezingen te beïnvloeden, onder meer met een anoniem trollenleger. Kasparov is een van de bekendste en scherpste critici van Vladimir Poetins regime (lees hier zijn reactie op wat zijn vriend en mede-Poetin-opposant Mikhail Khodorkovsky al zei op de Web Summit over een boycot van de Russische verkiezingen) en ziet in het inzetten van trollenlegers om democratieën onderuit te halen een groot gevaar. Meer zelfs: ‘We zijn die strijd aan het verliezen.’ Toch wil hij de anonimiteit op het internet niet opgeven, net omdat dat een toegeving zou zijn aan regimes zoals die er zijn in Turkije, China en Rusland.