“Maak van robots een zegen in plaats van een vloek”

Roboticaspecialist en Data News Insider Bram Vanderborght van de VUB pleit voor een inclusieve robotagenda, zodat iedereen kan genieten van de welvaart die door de robots gecreëerd wordt. Of hoe we van de vloek een zegen kunnen maken

Volgens een studie van de universiteit van Oxford zou 48 procent van huidige jobs vervangen kunnen worden door robots en computers in de komende decennia, een vloek. Ook het World Economic Forum (WEF), dat momenteel plaatsvindt in Davos, waarschuwt dat miljoenen banen verloren gaan door industry 4.0.

Het fameuze WEF rapport is gebaseerd op dezelfde methode als de Oxford studie, die nergens als wetenschappelijke paper aanvaard is omdat er heel wat fundamentele opmerkingen over te maken zijn. Over de aantallen kunnen dus zeker gediscussieerd worden.

Moeten we het rapport uit Davos dan zomaar negeren? Dat denk ik niet, het heeft het thema rond de rol van technologie in onze maatschappij op de belangrijkste economische tafel gegooid. De uitdaging zal zijn de vloek om te zetten in een zegen;de methodologie is daarbij een inclusieve robotagenda op te stellen.

Macht van de technologie

Sinds de Industriële Revolutie heeft technologie de unieke kracht om groei te versterken en economieën te transformeren. Kijk naar de impact die de auto, de computer, het internet en de smartphone op ons leven heeft gehad.

In het McKinsey rapport van mei 2013 “Disruptive technologies: Advances that will transform life, business, and the global economy”, wordt er een analyse gemaakt van hoe de politiek en de maatschappij zich moeten voorbereiden op nieuwe technologieën, en worden er 12 baanbrekende technologieën opgesomd die zowel ons leven als onze economie gaan transformeren.

Vooral de combinatie AI, cloud computing, Internet of Things en robotica zou reeds in 2025 een impact tussen 15 en 30 triljoen dollar kunnen hebben, een pak groter dan de huidige PC markt (+/- 1,2 – 1,6 triljoen $).

Deze technologieën hebben het potentieel om miljarden consumenten, honderden miljoenen jobs en triljoenen dollars economische activiteit op te leveren. Gaat Europa deze technologieën aan haar neus voorbij laten gaan? Vermits we de markten hebben, mogen we niet enkel consument zijn, maar moeten we vooral producent worden om zo heel wat nieuwe jobs te creëren.

Robots vloek of zegen

Onze arbeidsmarkt is continue geëvolueerd dankzij technologie. 200 jaar geleden werkten de meesten onder ons op het land, nu slechts enkele percenten, erna in de industrie, met kinderarbeid en lange werkweken, tot nu vooral werk in de dienstensector.

Naast jobs die verdwijnen (operatoren die telefoons manueel doorschakelen), zijn er netto ook heel wat bijgekomen (bv heel de business van de smartphones) en jobs die zich aanpassen. Door de komst van de computer is de functie van bv een secretaresse mee-geëvolueerd. We moeten deze evolutie ook kaderen in de maatschappelijke uitdagingen die op ons afkomen.

Zelfrijdende wagens gaan taxichauffeurs en truckers vervangen, daarentegen verwacht men dat die zelfrijdende voertuigen het aantal ongevallen drastisch zullen verminderen (per jaar vallen er 400 keer het aantal doden van 9/11 in het verkeer), en voor groener transport zullen zorgen.

Bij Amazon moeten de orderpikkers niet meer tussen de rekken ellenlange kilometers stappen tegen een hongerloon om de goederen op te halen, maar de Kiva-robots brengen de rekken naar de orderpikkers.

Ook kunnen robots zorgen dat de aantrekkelijkheid van het beroep verhoogd wordt zoals bv in de bouw (3D printrobots) of agricultuur (melken van koeien) nodig is. Verschillende fysieke jobs vereisen niet-ergonomische houdingen zoals op de knieën werken of met de handen boven het hoofd, of zeer repetitieve taken zoals 2000 keer per dag een product van 2 kg verpakken, met fysieke pijnen en absenteïsme tot gevolg dat de economie veel geld kost.

In tegenstelling tot wat velen denken, valt handenarbeid maar heel moeilijk te automatiseren. Kijk hoe stuntelig robots nog zijn bij bv de Darpa Robotics Challenge, ze kunnen amper een deur opendoen of een klep toedraaien. Omdat handenarbeid zo moeilijk te robotiseren valt, maar computers wel goed zijn in verwerken van veel getallen, zijn er ook verschillende white collar jobs die zich gaan moeten aanpassen.

Bv boekhouders, waar computers snel de regels op veel getallen kunnen toepassen, juristen waar computers de massa wetteksten en vonnissen kunnen doorzoeken. IBM is de Watson computer, die in Amerika Waagstuk heeft gewonnen, nu verder aan het ontwikkelen om dokters te helpen in het diagnosticeren van patiënten.

Een inclusieve robotagenda

Door een goed beleid moeten we van de vloek van de robots een zegen maken. De Vlaamse bevolking veroudert pijlsnel. Momenteel zijn er per bejaarde (65plusser) 4 personen van de actieve bevolking (18-64 jaar), dit zal in 2040 afgenomen zijn naar slechts 2 personen.

Om dezelfde welvaart aan te kunnen houden zal de actieve bevolking dus langer en meer moeten werken, bovendien zullen er nog minder personen zijn die voor de ouderen zullen kunnen zorgen. Dan is het handig dat robots taken overnemen en ervoor zorgen dat ouderen langer zelfstandig in hun vertrouwde huis kunnen blijven wonen.

Bovendien, door producten in België te vervaardigen met de hulp van robots en de productie uit lageloonlanden als China terug te halen, kunnen we meer duurzaam produceren en met meer, gezondere en betere jobs.

Om van die vloek een zegen te maken, moeten we blijven investeren als maatschappij in innovatief onderzoek en zorgen dat die nieuwe producten niet in de universiteiten blijven steken, maar hun weg naar ondernemerschap vinden en dan liefst die toepassingen die mens en robot doen samenwerken.

Technologie is een machtig instrument, en dus moeten we er verantwoordelijk mee omspringen. Het aanwenden van technologische innovatie voor meer welvaart, welzijn en vooruitgang moet ook gepaard gaan met aandacht voor ethische aspecten als privacy en veiligheid. Maar dat betekent niet dat het kind met het badwater moet worden weggegooid. De wetgeving moet technologische ontwikkeling opvolgen, zodat innovatie zich met voldoende rechtszekerheid kan ontplooien, maar zonder de fundamentele rechten van burgers te schaden.

We moeten ons onderwijs erop richten dat we jongeren opleiden en werknemers herscholen tot die zaken waarin robots niet goed zijn, zoals bijvoorbeeld creatief samenwerken. We leren onze jongeren basis van fysica, biologie, talen en geschiedenis en alhoewel jongeren probleemloos met computers kunnen werken, weten ze weinig over de onderliggende principes, terwijl deze digitale vaardigheden essentieel zijn voor de jobs van de toekomst.

Bovendien, als robots meer jobs innemen, moeten we nadenken hoe we die welvaart herverdelen over de maatschappij, bv inkorten van de werkweek of de evolutie naar een gegarandeerd basisinkomen.

Conclusie

Robotica heeft de kracht om zowel nieuwe economische markten aan te sturen als oplossingen aan te bieden voor maatschappelijke problemen. België heeft in Davos zijn minister van Digitale Agenda Alexander De Croo om mee te pleiten dat we robots de baas blijven. Wat volgens mij mogelijk is.

Daarom pleit ik voor het opstellen van een inclusieve robotagenda waar we als wetenschappers, samen met werkgevers en werknemers, overheid en creatieve geesten en ondernemers aan moeten werken.

Door het bevorderen van de complementariteit tussen robot en mens, onderwijs, ondernemerschap en mechanismen om iedereen van de welvaart gecreëerd door de robots te laten genieten, kunnen we van die vloek een zegen maken. Hopelijk laten robots ons dan zelfs toe om meer mens te zijn, en meer tijd te hebben voor onze belangrijkste taak: zorgen voor elkaar.