Groeilanden als India en China zien hun start-ups uitgroeien tot miljardenbedrijven, maar in België en in de rest van Europa blijft dat succes uit. Waar knelt het schoentje?
Dinsdag stonden verschillende start-ups en ontwikkelaars in de spotlights op de derde editie van Makerstown in het Autoworld museum in Brussel. Europese start-ups uit verschillende sectoren showden hun nieuwste producten tijdens het evenement, dat georganiseerd werd door de denktanken Wilfried Martens Centre for European Studies en ThinkYoung.
De aandacht ging ook naar panelgesprekken over onderwerpen die Europese start-ups aangaan. Het Consultancybedrijf Tata Consultancy Services (TCS) stelde een onderzoeksrapport voor dat een beter klimaat voor ondernemen in de Europese Unie behandelt. Daarbij werd er gediscussieerd over de Europese start-ups in vergelijking met Silicon Valley, maar vooral met opkomende markten zoals China en India.
Ondernemer-mindset
Eén van de opvallende vaststellingen uit het TCS-onderzoek gaat over de mindset van Europeanen in vergelijking met bedenkers en ondernemers uit China en India. “In Europa zijn we heel traditioneel wat betreft de manier waarop we ons levensverloop bekijken”, zegt Europees Parlementslid Eva Paunova Maydell die ook lid is van de commissie Interne Markt en Consumentenbescherming in het panelgesprek.
“We moeten daarom op een efficiëntere manier jonge mensen aansporen om te ondernemen en een nieuwe technologische innovatie tot een product te leiden. Het is daarbij belangrijk om ook voorbeelden te tonen van Europese succesverhalen”, zegt het parlementslid voor de Europese Volkspartij.
Van start-up- naar scale-up-probleem
Politiek en ondernemerschap zit in India enorm nauw met elkaar verweven. Aan kiezers wordt voldoende kapitaal, kansen en een enorme markt beloofd. Dat klinkt hen als muziek in de oren
Sankha Som, chief innovation van TCS, zegt in een interview na afloop van het panel dat de manier waarop Europese landen jonge mensen aanzetten tot ondernemen sterk verbeterd is. Europa maakt een inhaalbeweging, en er zijn op dit moment ongeveer evenveel start-ups op ons continent als in India.
“Qua aantal start-ups zit het al beter, maar Europese landen hebben een probleem met ‘scale-ups’. Hoe kunnen al die bedrijven groot en succesvol worden in hun specifieke business? We merken dat India over veel meer start-ups beschikt die uitgroeien tot unicorns [een naam voor bedrijven die meer dan 1 miljard dollar waard zijn, nvdr]”.
Het geheim van India
Maar waar zit dan precies het geheim van groeiende markten zoals India? “India heeft een erg jonge bevolking, en dat is letterlijk als de kip met de gouden eieren voor politici”, legt Som uit, die zelf van Indische origine is. “Politiek en ondernemerschap zit enorm nauw met elkaar verweven. Aan kiezers wordt voldoende kapitaal, kansen en een enorme markt beloofd. Dat klinkt hen als muziek in de oren, en het werkt.”
AI is laagdrempelig geworden voor start-ups. Alle codeertaal, alsook de enorme hoeveelheden data, zijn open-source op het internet te vinden.
“Het succes en de groeicapaciteit van bedrijven heeft te maken met de grote Indische markt waartoe ze toegang hebben. Al heeft niet elk land die luxe. Anderzijds is het op bepaalde manieren ook laagdrempelig geworden om een goed idee om te zetten tot een innovatief product. Neem nu AI, een technologie die nog in zoveel producten kan worden toegepast. Alle codeertaal, alsook de enorme hoeveelheden data die nodig is om algoritmes een slimme indruk te laten geven, zijn open-source op het internet te vinden.”
Motivatie
Elk land heeft een motivatie of een probleem van waaruit het een groeiklimaat kan creëren. Zet jonge ondernemers aan om creatieve oplossingen te bedenken rond migratie.
Toch nuanceert Som dat het weinig zinvol is om enkel te kijken naar de groeilanden. “Start-ups groot maken heeft alles te maken met het vinden van een juiste reden. Met welke motivatie beginnen mensen een bedrijf, en kunnen ze het succesvol maken? Welk probleem kan opgelost worden? Het werkt niet om bijvoorbeeld naar India te kijken en gewoon te kopiëren wat wij doen. Dat is een fout die vaak gemaakt wordt.”
Als voorbeeld van een goede motivatie, haalt Som Israël aan, een land dat een sterk klimaat voor start-ups heeft uitgebouwd. “Israël zit al jaren in een onveilige en lastige positie, maar toch slagen ze erin om dat probleem juist om te bouwen naar succes. Er is een sterke samenwerking tussen defensie, ondernemerschap en politiek. Jullie [hij wijst op België] hebben ongetwijfeld ook een eigen probleem, of motivatie van waaruit je een groeiklimaat kan creëren. Neem nu migratie, dat zou een voorbeeld kunnen zijn. Zet jonge ondernemers aan om creatieve oplossingen te bedenken.”
Industrie en onderwijs
Eén van de duidelijke sterktes van Europa is de kwaliteit van de opleidingen, en België is daar een voorbeeld van. “Het werk van verschillende generaties van overheden in België hebben tot kwalitatieve universiteiten zoals de KU Leuven geleidt, zegt Stefaan Hermans, hoofd van de tak jongeren, sport en cultuur bij de Europese Adviescommissie (EAC) in het panelgesprek.
“Wat onze universiteiten zo uniek maakt is de samenwerking tussen onderzoekers en de zakenwereld”, aldus Hermans. “We hebben ook grote bedrijven zoals Nokia en Siemens die absoluut een gevestigde waarde zijn”, voegt Luís Viegas Cardoso, hoofd van het European Political Strategy Centre, eraan toe.
Fractionering van Europa
Complexe regulering, zoals GDPR, creëert een complex klimaat voor start-ups
Wat het Europese start-up-klimaat het meeste pijn doet is de fractionering van de verschillende lidstaten van de EU en hun lokale overheden. “Je zit met verschillende regelgevingen en meningen, en je merkt dat dat botst”, zegt Sankha Som. “Het is bovendien enorm kostelijk voor bijvoorbeeld een Zweedse start-up om naar het Verenigd Koninkrijk te reizen. Start-ups verdienen nog meer steun en ook aandacht. Ook de media draagt daar te weinig aan bij, want start-ups worden te weinig onder de aandacht gebracht.”
Een ander punt dat aangehaald wordt is het grote verschil tussen enerzijds het noorden en westen, en anderzijds het zuiden en oosten van Europa. “Stel je voor dat je binnen twee jaar een nieuwe wagen koopt die 5G-verbinding ondersteunt, maar eens je van Duitsland de grens naar Polen oversteekt is het gedaan met die snelle verbinding”, haalt Luis Viegas Cardoso aan. “Politiek gezien zijn er in Europa veel verschillen en dat maakt het extra complex in vergelijking met andere markten”, zegt Som. “Als je daarbovenop dan nog de complexe reguleringen neemt, zoals GDPR, die Europa smeedt, dan krijg je een complex en ongelijk klimaat voor de verschillende start-ups.”
Juist reguleren
Sankha Som nuanceert dat regulering beter gebruikt kan worden om het voor start-ups comfortabeler te maken. “Politici hebben het in India laagdrempelig gemaakt om aan ondernemen te doen door zoveel mogelijk storende stappen weg te nemen alvorens je een eigen onderneming kan beginnen. Uiteindelijk zijn er drie belangrijke pijlers voor een gezond start-up-klimaat, en aan minstens twee daarvan voldoen is absoluut noodzakelijk. Je hebt ten eerste een gezonde markt nodig, alsook talent dat goed benut wordt en ten slotte kapitaal om op te starten.”
Luis Viegas Cardoso is het eens met Som wat regulering betreft, maar hij wijst erop dat Europa grote stappen heeft gezet op dat gebied. “Ik heb het gevoel dat het glas eerder half vol dan half leeg is. Neem nu de digitale rechten. Ik kon tot voor kort mijn Netflix-abonnement dat ik in Portugal heb, niet zomaar in andere landen gebruiken. Het is een belangrijke stap dat de digitale rechten nu wel gelden in alle landen van de EU.”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier