Onderwijs óver ict en mét ict

Zelden zo’n kluwen van een discussie gehoord als recentelijk over het gebruik van tablets in het onderwijs, ter vervanging van gedrukte schoolboeken. De deelnemers haspelden fris en vrolijk elementen als onderwijs over ict (met het oog op meer jonge ict’ers) en onderwijs met behulp van ict (het eventueel gebruik van tablets) door elkaar, evenals zin en onzin van parate kennis (nochtans handig om sneller iets gericht terug te vinden in het internet), of kwaliteiten als hoofdrekenen of niet…

Zelden zo’n kluwen van een discussie gehoord als recentelijk over het gebruik van tablets in het onderwijs, ter vervanging van gedrukte schoolboeken. De deelnemers haspelden fris en vrolijk elementen als onderwijs over ict (met het oog op meer jonge ict’ers) en onderwijs met behulp van ict (het eventueel gebruik van tablets) door elkaar, evenals zin en onzin van parate kennis (nochtans handig om sneller iets gericht terug te vinden in het internet), of kwaliteiten als hoofdrekenen of niet…

Het probleem is dat na meer dan 25 jaar microcomputers in het onderwijs (een ontwikkeling die ik al heb gevolgd sinds ik illo tempore voor het tijdschrift ‘Schoolnetwerk’ schreef) nog nooit een totaalconcept van cursussen werd uitgewerkt voor de Belgische onderwijswereld. Zeg maar een concept waarbij op pedagogisch verantwoorde wijze cursusmateriaal werd ontwikkeld, bestemd voor gebruik vanaf uur 0 tot het einde van een onderwijscyclus, en een geïntegreerde ex-cathedra/interactieve ict/practice & drill methodiek aanbiedt aan leerkrachten. Toegegeven, als je de catalogussen doorneemt, lijkt er al heel wat werk te zijn geleverd (en dat is natuurlijk ook echt zo). Maar als je een en ander met wat meer aandacht bekijkt, blijkt het vaak nog wel een fragmentarisch lappendeken.

Zo’n aanpak vereist ook meer dan alleen maar een inspecteur op rust om zoiets te creëren (en nogmaals, geen het is geen kritiek op de huidige ontwikkelaars van cursusmateriaal). Het blijft zoeken naar een totaalconcept dat de verschillende onderwijstechnieken organisch en waar zinvol, aanwendt, en niet zomaar ‘nu en dan’. En liefst niet op een wijze die gewoon bestaande hulpmiddelen in een nieuw digitaal kleedje giet, zoals het ‘schoolbord’. Ooit was dat zwart, dan groen en nu is het wit en/of intelligent… maar nog steeds een bord, dat door heel leerkrachten wordt gebruikt als het bord uit grootvaders tijd. Logisch, want leerkrachten hebben ict en/of computergesteunde hulpmiddelen nooit ervaren als iets anders dan een pak occasionele middelen die wat ongemakkelijk werden vastgeschroefd op een bestaande aanpak, en niet als integraal onderdeel ervan.

Probleem? De kostprijs (en heb wat medelijden met de uitgeverijen van schoolboeken, ze hebben het al niet breed). Daarom ook – hoe blasfemisch dat ook moge klinken in België – graag wat samenwerking over de grenzen van de schoolnetten heen. Op die wijze kunnen allicht ook de inspanningen van de vele begeesterde leerkrachten, die wél proberen met de middelen die ze hebben wat te doen, beter renderen. Een en ander vereist tevens een mate van verzekerde (commerciële) continuïteit gedurende een aantal jaren, om de uitgevers de kans te bieden het product te verfijnen en uit te bouwen (onder meer met het oog op ondersteuning van leerlingen met leerproblemen en -achterstanden, of voor meerbegaafde kinderen, en dies meer). Wat op zijn beurt ook wat meer stabiliteit in het onderwijs zelf vereist, zoals bijvoorbeeld wat betreft de invulling van eindtermen.

Als een mens toch mag dromen – en na 25 jaar microcomputers in het onderwijs zouden we de droomfase toch al wat achter de rug mogen hebben – dan zou ik graag wijzen op het concept voor een ‘opvoedingsboek’ dat Neal Stephenson in zijn boek ‘The Diamond Age’ voorstelt (een boek met de welluidende titel ‘Young Lady’s Illustrated Primer: a Propædeutic Enchiridion in which is told the tale of Princess Nell and her various friends, kin, associates, &c’). Daarin wordt een interactief systeem beschreven als ‘interface’ naar de opvoeding en opleiding van een kind, op basis van een dynamische mix van klassiek onderwijs, zelfstudie, interactie met opvoeders etc. Allicht is die ‘primer’ nog niet voor morgen, maar ondertussen kan toch al even worden rondgekeken naar nieuwe hulpmiddelen. Als je dan toch voor de iPad kiest, waarom dan bijvoorbeeld niet naar Apple’s iBook Author kijken?

En uiteindelijk wat betreft het onderwijs over ict zelf…. Allicht kan je dat onderwijs het best steunen door gewoonweg een zak Raspberry PI computertjes in elke school uit te gieten en te zeggen ‘amuseer u!’. Zelfs als ze er eentje verknoeien, geen probleem. De duurste Raspberry PI kost immers maar 40 euro. Vergeet niet, een ict’er is en blijft toch wel een ict’er…. en ik wil ze niet te eten geven, de hedendaagse ict’ers die de smaak te pakken kregen door het programmeren van hun Spectrum of hun C64. Met zo’n Raspberry PI kan je heel veel richtingen uit, voor heel wat toepassingen, wat allicht ook de kijk van de nieuwe ict’ers kan verbreden… En dat is minstens even belangrijk met het oog op het type ict’er dat we echt nodig hebben in de toekomst.