‘Oost en west: ook qua privacy twee totaal verschillende werelden’

Vandaag gaat de GDPR in voege. ‘Ons idee van privacybescherming in Europa is zo slecht nog niet’, besluit Danielle Jacobs wanneer ze vergelijkt met de situatie in Taiwan.

Vandaag is het dan zo ver: de nieuwe Europese privacyregeling, GDPR, treedt in voege. De voorbije maanden werd er druk gespeculeerd over de impact die deze nieuwe regeling voor bedrijven en consumenten zal hebben. Wie denkt dat de hele wereld in de ban is van privacy-kwesties, heeft het echter mis. Dat kon ik vaststellen toen ik twee maanden geleden in Taipei was, op de Smart City Summit and Expo. Tijdens dit technologie-evenement bespraken we open data voor Internet of Things, privacyvraagstukken, applicaties voor slimme steden en nog veel meer. Maar dat is niet wat me het meeste bijblijft aan deze trip naar Taiwan.

Altijd in beeld

Privacy en gegevensbescherming zijn niet de belangrijkste onderwerpen waar de gemiddelde Taiwanees van wakker ligt. Integendeel, ze zien er vooral de grote voordelen van technologische vooruitgang. Dat kon ik zelf vaststellen tijdens een bezoek aan een publieke organisatie die alle ondergrondse werken in Taipei opvolgt. Denk aan werven waar leidingen voor telecommunicatie, gas, elektriciteit of water gelegd worden; en bijvoorbeeld ook de aanleg van de metrolijnen. Hun eerste taak bij het opstarten van een werf, bleek het installeren van de camera’s. Deze filmen en registreren alles. In de controlekamer zagen we de arbeiders aan het werk op de verschillende locaties. Dat is handig in discussies over bijvoorbeeld de kwaliteitscontrole van het project, maar minder interessant voor een arbeider die een slechte dag heeft…

Ik vroeg me af of zoiets bij ons geaccepteerd zou worden. Wat zou de vakbond daarvan vinden? Wil ik zelf continu gefilmd worden wanneer ik aan het werk ben? Ik denk het niet. In België krijgen we vandaag een nieuwe camerawet, die samen met de GDPR-privacyregeling, van kracht wordt. Maar die gaat lang niet zo ver als wat ik in Azië mocht meemaken.

In Europa kijken we toch wel anders naar privacy. En we hebben er onze redenen voor. Het voorval met Cambridge Analytica was een wake-up call. Plots beseften we allemaal wat we eigenlijk al wisten: dat Facebook ons online overal en altijd volgt, zelfs wanneer we geen Facebook account hebben of, met de fameuze verborgen Facebook-pixel op websites, ook wanneer we er geen toestemming voor (kunnen) geven. Het bedrijf verdedigt zich met het argument dat het gewoon doet wat Google al jaren doet.

Beide bedrijven zijn bovendien druk in de weer met gesofisticeerde technologie en software zoals gezichtsherkenning, eye tracking en artificiële intelligentie. Ons doen en laten zal in de toekomst dus nog meer en nog beter gevolgd kunnen worden.

Maar ongestraft een brug te ver gaan, dat lijkt hier voorlopig niet te kunnen. Dat leid ik tenminste af uit het bericht dat Cambridge Analytica zijn activiteiten stopt en het faillissement aanvraagt. 1-0 voor het recht op privacy, zou je kunnen zeggen.

Overal herkend

Toch heeft maximaal gebruik van data en technologie ook zijn voordelen. In Taipei hoefde ik me niet af te vragen op welke manier ik de taxirit zou betalen. Mogelijkheden te over! Wat een ontgoocheling toen ik bij mijn terugkomst in Antwerpen mijn taxirit cash moest betalen en geen geld bij me had.

Het Chinese Wechat is alom tegenwoordig in Taiwan. Deze app brengt chat en belfuncties samen met betalen en online aankopen. Hoeveel eenvoudiger is zo’n gecombineerde app in vergelijking met wat we hier kennen?

Het is dus erg comfortabel, wanneer al je data bij elkaar zitten en gecombineerd worden in één toepassing. Maar het is ook enorm riskant want wie heeft de macht over mijn data? Nu gegevens het nieuwe goud zijn, zijn de ‘miners’ nooit veraf.

Om nog maar te zwijgen over de link met de overheid die op deze manier een massa informatie krijgt over jouw betalingen, aankopen, locatie, vrienden, chats enzovoort. Zo vertelde een vertegenwoordiger van een Europees bedrijf dat parkings wil uitbaten in China me dat alle nummerplaten van geparkeerde wagens er meteen doorgegeven worden aan de politie. Ik was verwonderd over wat hij me zei, maar ik besefte vooral wat een uitdaging privacy is voor een bedrijf dat in verschillende landen en werelddelen actief is. Zo noteert men in de Verenigde Staten het ras van de werknemer in zijn dossier. Dat kunnen we ons in Europa nauwelijks voorstellen. In Duitsland moet de werkgever dan weer de religie van de werknemer bijhouden want geregistreerde gelovigen betalen via het loon een kerkbelasting van 8 à 9 procent. ‘Wat heeft mijn werkgever met mijn godsdienst te maken?’, denk ik dan.

Maar in China gaan ze nog verder. Daar arresteerden ze een voortvluchtige man tijdens een concert waar 60.000 aanwezigen waren, puur met gezichtsherkenning via de bewakingscamera’s. Het is geen geheim dat China massaal inzet op artificiële intelligentie. Maar wanneer je dan in het nieuws leest dat het land wil starten met een scoresysteem voor zijn burgers, dan stel ik me toch vragen waar zoiets toe kan leiden.

Ons idee van privacybescherming in Europa is zo slecht nog niet. Europa verplicht bedrijven en overheden om zorgvuldig om te gaan met de gegevens van hun burgers en hun klanten. Zo krijgen we als individu inzage en zeggenschap over onze data. Misschien inspireert dit ook mensen elders in de wereld.