Peter Hinssen: ‘De donkere kant van verandering was nog nooit zo zichtbaar’

Technologieën zoals blockchain en artificiële intelligentie ontpoppen zich in sneltempo tot het nieuwe normaal. Voor de bedrijfswereld luidt de hamvraag niet zozeer ‘hoe gebruiken we deze tech?’ maar eerder ‘hoe blijven we temidden van deze razendsnelle digitalisering relevant’?

Technologie-ondernemer Peter Hinssen beantwoordt de kwestie in zijn nieuwste boek The Day After Tomorrow: Hoe overleven in tijden van radicale innovatie, waarvan de Nederlandstalige versie zonet verscheen.

Wendbaarheid crucialer dan ooit

“Ik kan oprecht stellen dat ik bezorgd ben”, steekt Hinssen van wal. “Dit boek is veruit het donkerste dat ik ooit heb geschreven. Begrijp me niet verkeerd – vanuit een technologisch perspectief ben ik laaiend enthousiast over de transitie die we meemaken. Maar het donkere kantje van die veranderingen was nog nooit zo zichtbaar. Pas op, iedereen is zich ervan bewust dat technologieën zoals machine learning ons massaal jobs gaan kosten. De afgelopen jaren kwam er van politieke instellingen en bedrijven veel verzet – of erger nog: blindheid. Maar nu zijn we op een punt gekomen dat die verandering zodanig tastbaar wordt, dat enkel zij die ermee meegaan zullen overleven.”

In de praktijk lijken niet alle bedrijven in staat om zich aan te passen aan de razendsnelle vaart die de digitalisering neemt. “Heel wat organisaties extrapoleren informatie van vandaag of gisteren om zich klaar te stomen voor de toekomst”, legt Hinssen uit. “Maar de hoogste prioriteit voor het professionele landschap is niet zozeer vooruitkijken, maar wendbaar zijn in strategische capaciteiten. Om relevant te blijven in deze maatschappij, hebben zij talent nodig dat je enkel kunt aantrekken met een andere bedrijfsvoering – zoals een holacracy (een gedecentraliseerd management, nvdr.). Hoe dan ook is het aan de organisaties om uit hun bureaucratie te vervellen en te groeien naar fluïde structuren. Conclusie: de grootste shift manifesteert zich op hr-niveau.”

“In de realiteit groeit dat besef veel te traag, want de traditionele organisatiestructuur is nog de standaard in het gros van de bedrijven. Maar als je wil beantwoorden aan de huidige generatie die veel kennis bezit, beter geïnformeerd en creatiever is en bovendien autonomer handelt, dan moet je hen als individuen benaderen. De doorsnee marketingafdeling zag dat een decennium geleden al in: de consument was veranderd en eiste een gepersonaliseerde aanpak. Waar er vroeger nauwelijks sprake was van een datagestuurde benadering, zit het bij bedrijven zoals KBC nu vol data scientists.”

“De CMO heeft het slim aangepakt, en snoepte een groot deel van het digitale budget weg van de CIO om te investeren in technologie en de verwante profielen. Wel, ik zie hem die fakkel met veel plezier doorgeven aan de hr-verantwoordelijke. Anders gaat de bedrijfswereld geen talent kunnen aantrekken om zich vandaag klaar te stomen voor de wereld van morgen.”

Controle versus relevantie

Niet alleen bedrijven worstelen met die veranderingen, ook op politiek niveau is er volgens Hinssen ruimte voor verbetering. Erger nog, hij heeft het over een ‘regelrechte ramp’. Volgens hem moeten we onder andere in het onderwijs jongeren voorbereiden op drastische veranderingen.

“Ik probeer mijn dochter mentale wendbaarheid mee te geven”, illustreert Hinssen. “Ze weet dat, als zij nu gaat studeren, de kans klein is dat haar vergaarde kennis volstaat tot haar pensioen. Zij behoort tot de generatie die eeuwig nieuwsgierig moet zijn. En daar moet ons onderwijssysteem op inspelen. We moeten niet uitzoeken hoe we intelligente systemen en machines kunnen overtreffen. Nee, we moeten kijken naar de menselijke eigenschappen waarmee we een streepje voor hebben op onder andere robotica. Ik denk dan aan creativiteit, vaak een troef waar geen enkele computer aan kan tippen.”

Hinssen vindt ook dat de overheid de dringende taak heeft om na te gaan hoe we onszelf in een tijdperk van radicale innovatie en transitie kunnen herdenken. “Ik begrijp het ergens – overheden behouden liever hun controlepositie en willen zoveel mogelijk belangen behartigen”, geeft hij toe. “Maar als we al mekkerend over onze verworven rechten telkens innovatie afremmen, dan hangen we zelf de molensteen rond onze nek. In zijn boek De Winnaarseconomie schreef Koen De Leus dat, wanneer we blind blijven voor die verandering, we nog in een situatie belanden waarin automatisering meer werkloosheid schept. En wanneer we het werkloosheidspercentage van 15 procent bereiken, dan zal onze economie zich niet meer herstellen. Dat zou echt triest zijn, want Belgen bezitten zowel kennis en talent als de juiste mensen. Zelf wil ik die discussie dolgraag op gang brengen, want politici durven het niet. Daar win je als partij natuurlijk geen stemmen mee. Op dit ogenblik wordt de overheid dus gecontroleerd door politieke kortzichtigheid, terwijl ze beter zou evalueren hoe we als land een relevante positie kunnen innemen. Zelf vind ik het crimineel om stilzwijgend te doen alsof er niets aan de hand is.”

Voor Europese spelers is het volgens Hinssen koffiedik kijken of ze binnen een aantal jaren nog leven. “Enerzijds heb je de grote jongens zoals Amazon, Facebook en Google, vanuit China zien we Alibaba potten breken”, licht hij toe. “België heeft wereldspelers in biotech en op vlak van elektronica kan ons land uitpakken met imec. Maar in digital hebben we niets en dat is bijzonder beangstigend – zeker in een wereld waar digitaal niet langer is weg te denken.

Ik vrees dat we ook nog maar één herkansing hebben. Blockchain is onze b2b-sector op het lijf geschreven. Ik kan alleen maar hopen dat deze generatie zich daar op stort. Anders gaan we wederom moeten spreken over een gemiste kans. We hebben SEPA en wereldspelers zoals Euroclear en Swift. Maar vergeet niet: we hebben ook de nakende GDPR. En daarin moet Europa een keuze maken: gaan we inzetten op creatieve innovatie, of gooien we met boetes? Opnieuw – controle of relevantie.”

België op de kaart zetten

Om een sterkere positie in te nemen en bijvoorbeeld blockchain te claimen als specialisatie, moet België volgens Hinssen beter op de kaart worden gezet. “Ons land is een levend lab maar we komen er veel te weinig mee naar buiten”, zucht hij. “We richten ons veel te veel naar binnen en pakken niet uit met onze troeven – dat heeft uiteraard gevolgen. Kijk naar wat Dries Buytaert met zijn bedrijf Acquia deed. Dat werd een Amerikaans bedrijf, waar Amazon in heeft geïnvesteerd. Iets wat hij nooit in ons land had kunnen doen.”

“Let wel, we hebben heus de infrastructuur om mensen te enthousiasmeren om te ondernemen en knappe dingen te doen die ons voorbereiden op the day after tomorrow. Maar we hebben te weinig ondersteuning voor het schalen ervan. Eigenlijk mogen we al blij zijn als andere Vlamingen weten dat we één grote living city zijn. Maar heel de wereld moet dat weten. Heb je gezien hoeveel onderzoekers en wetenschappers wij hebben met imec en VITO? Daar wordt amper over gecommuniceerd. Alle transitieperiodes zijn moeilijk, maar het is wel hoog tijd om ermee uit te pakken en bewustwording te creëren.”