Software tweedehands doorverkopen: het mag

Door een arrest dat begin deze maand geveld is door het …

Door een arrest dat begin deze maand geveld is door het Europese Hof van Justitie worden (fysiek of online) aangekochte softwarelicenties voortaan doorverkoopbaar in de EU. Dat was – tot onvrede van veel gebruikers en bedrijven – tot dusver verboden.

Aanleiding voor de uitspraak van 3 juli is de juridische aanvaring tussen de Amerikaanse softwarereus Oracle en het Duitse UsedSoft. Die laatste speler deed al jaren wat door velen verboden werd geacht: tweedehands softwarelicenties verkopen, onder meer ook Oracle-licenties. Oracle sleepte daarom UsedSoft voor de rechter in Duitsland. Het bedrijf bekwam een verbod, dat bevestigd werd in beroep. Maar uiteindelijk werd de zaak voorgelegd aan het hoogste Duitse gerechtshof Bundesgerichtshof, dat enkele prejudiciële vragen stelde aan het Hof van Justitie.

De discussie behelsde vooral de zogenaamde Softwarebeschermingsrichtlijn van 1991, die als dusdanig in het Belgische recht is opgenomen: “De eerste verkoop in de EU van een kopie van een programma door de rechthebbende of met diens toestemming leidt tot verval van het recht om controle uit te oefenen op de distributie van die kopie in de EU, met uitzondering van het recht om controle uit te oefenen op het verder verhuren van het programma of een kopie daarvan.” De vraag in het geval van Oracle en UsedSoft was: is de aankoop van een ‘licentie’ een ‘eerste verkoop’? En is het downloaden van de software via het internet vergelijkbaar met een ‘fysieke’ verkoop?

De hele juridische redenering van het Hof staat ten gronde uitgelegd op de website van advocatenkantoor time.lex en is het lezen waard. Wij beperken ons hier tot de conclusie. Het Hof oordeelde uiteindelijk dat er sprake is van een echte verkoop van een kopie van software wanneer een gebruiksrecht (licentie) wordt toegekend dat onbeperkt is in de tijd, tegen een vergoeding die overeenstemt met de economische waarde van de kopie (wat dus het geval was in de Oracle-UsedSoft-zaak). Of de kopie online of op een materiële drager verkregen wordt, is niet relevant. Het gevolg is dat iemand die een softwarelicentie van onbeperkte duur aankoopt, die licentie ook mag doorverkopen.

De vereniging van commerciële softwarebedrijven BSA reageerde al boos dat hiermee “de bestaande softwarelicenties worden ondermijnd”. Toch is er voor de softwarebouwers nog altijd een achterdeurtje, met name ‘software in de cloud’ ofte ‘software-as-a-service’ (SaaS). In dat geval wordt het gebruiksrecht slechts tijdelijk toegekend volgens een bepaalde vergoeding en kan veeleer gesproken worden van ‘huur’ of ‘service’, in plaats van een ‘verkoop’.

Voor de duidelijkheid, voor wie zijn aangekochte softwarelicenties nu volop wil gaan doorverkopen: een ‘kopie’ (reproductie) maken blijft verboden. Bij een doorverkoop van zelf aangekochte software(licentie) moet het eigen exemplaar dus onbruikbaar gemaakt worden. Ook mogen licenties voor bijvoorbeeld 10 gebruikers niet gesplitst worden in 2 licenties voor 5 gebruikers, want ook dan wordt er aan verboden (reproductie) gedaan.