‘Staatskapitalisme verstikt innovatie en ondernemerschap’

De plannen van N-VA-minister Philippe Muyters om met overheidsmiddelen uit het niets een Vlaamse telecomoperator uit de grond te stampen, maken volgens Peter Demuynck (Agoria) oude demonen wakker: die van het staatskapitalisme.

De oprichting en de latere privatisering van Telenet getuigden van een gezonde visie op de rol van de overheid. De operatie getuigde ook van de wil om vernieuwing te brengen en Vlaanderen te positioneren als technologische topregio. De recente plannen van de Vlaamse regering om met overheidsmiddelen uit het niets een Vlaamse telecomoperator uit de grond te stampen, maken oude demonen wakker: die van het staatskapitalisme.

Niet toevallig wordt het voorstel gelanceerd nu het politieke debat woedt rond de rol van Fluvius, de fusie van netbeheerders Eandis en Infrax. De Vlaamse netbeheerders eigenen zichzelf een steeds bredere economische rol toe: verlichting, energieaudits, elektrische laadpalen, geografische informatiediensten, mobiliteitsadvies en in de toekomst ook slimme energiediensten. Dit terwijl Vlaanderen nog nergens staat met de uitbouw van het zogenaamde ‘smart grid’. In onze buurlanden zijn de slimme meters al een feit, in Vlaanderen blijft het wachten op een finale beslissing.

Slimme steden?

De distributienetbeheerder zou juist als kerntaak moeten hebben het ondersteunen van de Vlaamse energietransitie en het faciliteren van innovatie bij de marktspelers, in het belang van de burgers en ondernemingen. Vandaag lijkt vooral de financiële return voor de hoofdaandeelhouders – de lokale besturen – nog te veel de grote bekommernis. Net nu deze lokale besturen zich profileren als ‘smart cities’ en nood hebben aan nieuwe en slimme technologische oplossingen, dreigt de creatie van een dominante overheidsspeler hun bewegingsvrijheid om te innoveren drastisch te beperken.

In Vlaanderen is de smart cities-dynamiek eindelijk op gang gekomen. Denken we maar aan Smart Regio Limburg, de proeftuin met imec in Antwerpen of de vele centrumsteden die met eigen projecten komen. Vlaanderen en zijn distributienetbeheerder moeten dit ondersteunen door de beschikbaarheid van open data en real-time datagegevens, aangepaste regelgeving en standaarden

Overheid als facilitator

Vlaanderen lanceerde ‘innovatief aanbesteden’ als nieuw instrument. Het deed dit juist vanuit het -terechte – besef dat de dynamiek van de private markt en faire competitie kunnen zorgen voor innovatieve oplossingen voor de maatschappelijke uitdagingen. Het overheidsoptreden zou hierop moeten gericht zijn: concurrentie en innovatie stimuleren, en enkel optreden waar de markt faalt. Een door de Vlaamse overheid volledig gefinancierd en uitgebaat glasvezelnetwerk zou in dat opzicht de Europese toets van staatsteun niet doorstaan.

Digitaal activisme

Het is goed dat Vlaanderen de ambitie uit om koploper te blijven inzake supersnelle digitale netwerken. Vandaag staan we hier in de Europese top, en dat moeten we absoluut zo houden. Welke investerings- en technologische beslissingen zullen moeten genomen worden om dit te bereiken, zal in grote mate bepaald worden door evoluties in technologie en regelgeving. Daar kan de Vlaamse overheid wel een belangrijke rol spelen. Een vlotte aflevering van bouwvergunningen, proportionele stralingsnormen en geen belastingen op de elektronische snelwegen zijn maar een aantal voorbeelden die meehelpen de ambitieuze doelstellingen waar te maken.

Investeringsbeslissingen worden natuurlijk verder ook gedreven door de ontwikkeling van meer en meer digitale toepassingen. Hieromtrent roept Agoria Vlaanderen op voor meer ‘digitaal activisme’. Vlaanderen maakt te weinig werkt van de digitalisering van de eigen dienstverlening en het aanpakken van een aantal maatschappelijke uitdagingen met digitale oplossingen, zoals bijvoorbeeld slimme verkeerstechnologie – een echte kerntaak van de overheid. Ook de aandacht voor digitale vaardigheden in het onderwijs is een groot pijnpunt. De digitale achterstand bleek duidelijk uit de ‘Tech Index’ van Agoria Vlaanderen, waarbij Vlaanderen werd vergeleken met de absolute topregio’s in Europa. Op 21 regio’s strandt Vlaanderen op de vijftiende plaats inzake digitalisering.

Meer digitale ambitie bij de Vlaamse overheid is een goede zaak. Staatskapitalisme hebben we daarvoor niet nodig. Het verstikt innovatie en ondernemerschap.