Uber en Lyft moeten volwassen worden

De stadsadvocaat van San Francisco vraagt om alle documentatie die bewijst dat bestuurders juridisch als freelancers gezien worden. Dat zou wel eens een probleem kunnen worden.

‘Als je bedrijf 62 miljard dollar waard is, kun je je het wel veroorloven je werknemers van gezondheidszorg te voorzien.’ Dat zei San Francisco’s stadsadvocaat Dennis Herrera vorige week in een verklaring, waarin hij bekend maakte de bedrijven Uber en Lyft te dagvaarden. In de dagvaarding vraagt hij om een complete lijst van bestuurders die sinds 2015 minstens een rit voor Uber of Lyft hebben gereden in San Francisco; documentatie die duidelijk maakt of die bestuurders als onafhankelijke freelancer of als werknemer worden gezien; en documentatie die bewijst dat er een zorgverzekering, ziekte- en ouderschapsverlof wordt betaald aan bestuurders die werknemer zijn.

Ten grondslag aan dit onderzoek van Herrera ligt een uitspraak van het Californisch Hooggerechtshof op 30 april. Die stelde dat bedrijven een persoon als werknemer moeten zien, tenzij het bedrijf kan aantonen dat een persoon buiten de controle en koers van het bedrijf werkt; werk doet dat buiten de reikwijdte van het bedrijf valt; en een zelfstandig beroep of handel heeft, van dezelfde aard als het werk dat hij/zij doet voor het bedrijf.

Dat is lekker vaag juridisch taalgebruik, maar het komt erop neer dat Uber en Lyft (dat in San Francisco ongeveer even groot is als Uber; het wordt op 11,5 miljard dollar gewaardeerd, tegen Ubers 62 miljard) flink aan de bak moeten. Volgens een rapport van Goldman Sachs is de ‘ride-hailing’ markt in San Francisco vier keer zo groot als de taxi-markt. In het weekend komen bestuurders uit Sacramento (zo’n twee uur rijden) naar San Francisco om flink te cashen. Dit gaat om duizenden bestuurders, en het lijkt mij onwaarschijnlijk dat de bedrijven onder de uitspraak van het Hof kunnen aantonen dat dat allemaal onafhankelijke freelancers zijn. Zowel Lyft als Uber probeert bestuurders te werven door het nadrukkelijk als een ‘side hustle‘ te adverteren – een bijbaan, of klus om extra geld te verdienen. Niemand, ook de bedrijven zelf niet, zien bestuurders als onafhankelijke transportbedrijven, maar dat is wat de derde voorwaarde van het Hof omschrijft.

Dit debacle is op zich niet nieuw voor Uber. In New York kwam het ‘freelancer of werknemer’-vraagstuk al eerder voor de rechter, en in Brussel was UberPOP maar een kort leven gegund. Maar de reden dat zowel Uber in Lyft zo gigantisch konden worden in San Francisco, is de vrijwel blanco cheque die ze kregen op het gebied van wet- en regelgeving. Doe wat je wilt, zolang je je innovatie en miljarden aan investeringsdollars met je mee brengt. Dat maakte van San Francisco de hoofdstad van tech, beroemd om al die gave startups die de wereld veranderen. Maar het heeft ook een keerzijde: alle problemen die nieuwe technologie met zich mee brengt, worden hier uitvergroot.

San Francisco lijkt dat langzamerhand te beseffen. Airbnb kreeg eerder dit jaar een ferme tik op de vingers, toen de helft van de appartementen in San Francisco verdwenen na nieuwe registratie-wetgeving. Deze week moesten Lime, Bird en Spin hun elektrische stepjes terugnemen tot ze een vergunning krijgen van de gemeente, omdat het beleid ‘laat de step achter waar je maar wilt’ tot grote overlast leidde.

Ik zie het bijna als een soort gezin, waar voor het welzijn van de hele familie, de ouder (de gemeente) de kinderen (de startups) moet disciplineren. Dat geldt zowel voor recalcitrante tieners die jarenlang hun gang mochten gaan (Airbnb, Uber) als voor jonge kleuters die meteen aan banden worden gelegd (Lime, Bird, Spin). San Francisco dwingt de bedrijven hun verantwoordelijkheid te nemen. In de woorden van stadsadvocaat Herrera (over Lyft en Uber): ‘Het argument dat ze in het verleden gebruikten, dat ze slechts een technologieplatform aanbieden voor bepaalde diensten, gaat niet meer op. Je gaat naar Microsoft of Salesforce voor software. Je gaat naar Uber of Lyft voor een autorit.’ Oftewel: tijd om volwassen te worden en je verantwoordelijkheden onder ogen te zien.

Dit artikel is de derde editie van Schram Weekly, de wekelijkse nieuwsbrief over Silicon Valley & Californië van VS-correspondent Eva Schram. Je kunt je hier abonneren.