‘We voeren een verkeerde discussie over vakantieverlenging of thuisonderwijs’

“Digitaal onderwijs is niet gelijk aan afstandsonderwijs via video. Digitaal onderwijs is niet gelijk aan laptoponderwijs en betere wifi. Er is nood aan een kader dat verder kijkt dan de tools”, zo schrijft Ciska Schrooten, afdelingshoofd Education bij Econocom.

Maandag 9 november en dinsdag 10 november blijven de scholen dicht, zo besliste Vlaams Minister van Onderwijs Ben Weyts vorig weekend. Dat lokte veeleer gemengde reacties uit bij scholen. Zij willen het virus mee bestrijden maar kampen tegelijk met achterstand door de eerste lockdown die ze niet ingehaald krijgen. De teneur is dat die twee dagen het verschil niet zullen maken, maar ze helpen ook niet. Daarom kondigde de Minister eerder op de week al een investering van ‘ettelijke miljoenen’ in laptops voor elke leerling. Desondanks voeren we niet de juiste discussie over vakantieverlenging of thuisonderwijs. Het is tekenend voor dit land dat we een pleister willen aanbrengen zonder enig idee hoe we de wonde gaan verzorgen.

De belofte bouwde voort op post-lockdown discussies in het Vlaams Parlement om op bredere schaal laptops te voorzien, en werd bespoedigd door de reportage van Pano vorige week. Corona heeft scholen en de administratie verplicht om snel te schakelen en maximaal thuisonderwijs te ondersteunen, met in maart een al met al toch gênante oproep om gauwgauw 10.000 laptops te verzamelen. Veel dank wel aan de bedrijven die tweedehandsmateriaal ter beschikking stelden. Onderwijsinstellingen leerden gauw werken met Teams, Padlet of nog met Smartschool, de Vlaamse marktleider. Het zijn allen veeleer administratieve dan onderwijzende tools. Corona heeft de digitalisering van het onderwijs niet bij de wortel aangepakt.

Videoles is geen digitaal onderricht

Digitaal onderwijs is immers niet gelijk aan afstandsonderwijs via video. Digitaal onderwijs is niet gelijk aan laptoponderwijs en betere wifi. Er is nood aan een kader dat verder kijkt dan de tools. Hoe ga ik digitaal laten aansluiten bij het pedagogische project van onze onderwijsnetten? Het is kiezen tussen laptops – of heeft een school net meer nood aan tablets? – om thuis videootjes te bekijken of jongeren voorbereiden op de digitale toekomst. In Denemarken gebruiken scholen learning management software zoals bedrijven, slimme software tijdens de wiskundeles en geven ze kinderen geen vakgericht onderwijs maar projectonderwijs om leerlingen meer op te leiden tot makers. In 2012 zette de Deense overheid 67 miljoen opzij voor Edtech-projecten.

In ons land werken aanbieders uit de privésector – zoals Google en Apple, maar ook onze lokale Vlaamse onderwijsbeurs SETT, die deze week van start gaat – continu mee aan de digitalisering van Vlaamse scholen. Wij merken elke dag in de praktijk dat scholen niet weten hoe eraan te beginnen. Dat wordt ook nog eens bevestigd door onze Econocom Eduscan, een soort digitale audit, die 300-tal leerkrachten al invulden.

Leerkrachten betrekken bij het beleid

In onze ogen moeten zij – met hun directies – meebouwen aan de visie van digitaal onderwijs. Als je nieuwe digitale tools in hun handen duwt zonder verdere aanpassing, creëer je geen draagvlak. Leerkrachten moeten zich comfortabel voelen bij onderricht met nieuwe modules, nieuwe aan te leren vaardigheden en een andere manier van lesgeven. Om digitaal onderwijs duurzaam te maken, mag je de klassieke les niet gewoon doortrekken naar de computer of video. Anders blijven we ondanks het afstandsonderwijs eenzijdig lesgeven.

We willen jongeren leren omgaan met informatie die vrij beschikbaar is en leren technologie gebruiken. Vaardigheden als digitaal samenwerken zijn vele malen belangrijker dan de huidige lineaire kennisopname. Digitaal is geen doel op zich, maar een ondersteuningsmiddel om leerlingen op 21^e-eeuwse manier voor te bereiden. Het is wel al 2020, natuurlijk.

Goede scholen van de klas

Onze Vlaamse scholen kunnen zich spiegelen aan enkele uitblinkers, want die zijn er wel degelijk. De PXL Hogeschool in Hasselt doceert al 20 jaar deels van op afstand. Zij activeren sindsdien veel meer hun studenten (‘student activated teaching‘), werken niet altijd leerstofgericht noch in vaste blokken van 50 minuten, wel met online spreekruimtes, zelfregulerende vaardigheden en een gedifferentieerde aanpak. Een klas van twintig neemt niet op dezelfde manier leerstof op.

Aan de andere kant van het spectrum stopt Basisschool Het Laerhof in Merksem met digitaal meer interactiviteit in de lessen, waardoor ze minder ‘frontaal lesgeven’. Zij zijn zich ervan bewust dat ze leerlingen klaarstomen voor jobs die vandaag nog niet bestaan. Van in hun kleuterklasjes leren ze op een analoge manier en spelenderwijs al deels coderen. Opnieuw: STEM/digitaal is geen doel, het is een nieuwe waarde en vaardigheid die we moeten aanleren.

It’s all about the money

Sommigen pleiten ervoor om boeken te digitaliseren en leerlingen enkel met laptopzak naar school te sturen. Prima voor de rug, maar laat de slinger niet doorslaan. Leer kinderen digitaal samenwerken aan teksten of presentaties, maar er gaat niets boven een brainstorm in de klas. Boeken buiten is op het eerste gezicht geen oplossing.

En net zoals we met z’n allen pleiten voor hybride kantoor- en thuiswerk, zouden we kunnen evolueren naar hybride onderwijs met halve dagen thuisonderwijs en andere dagen op school. Ook daar zijn er Vlaamse scholen die al het voortouw namen – al voor de coronacrisis. In code oranje plukken zij nu de vruchten van hun inspanningen. Voor de andere is het 9 en 10 november behelpen, of twee extra vrije dagen.

Kunnen we ons ook spiegelen aan enkele Europese koplopers? Onze Luxemburgse buren zullen tegen 2023 45.000 tablets hebben uitgedeeld. Parallel coördineert de Service de coordination de la recherche et de l’innovation pédagogiques et technologiques (Script) de digitale omwenteling van het onderwijs. Het typeert het land dat een man als Romain Martin, voormalig professor aan de Uni.lu waar hij met zijn Learning Centre onderzoek voerde naar onder meer peer learning en het onderwijs van de toekomst, nu de strategische adviseur is van het Ministerie van Onderwijs.

De door Minister Weyts aangekondigde ‘ettelijke’ miljoenen voor digitalisering zijn een noodzakelijke stap richting digitaal onderwijs. Alles begint bij budgetten. Maar als we het geld niet nodeloos willen opbranden, moeten we het huidige digitale onderwijs eerst digitaliseren.