Wie bestuurt bitcoin?

Bitcoin werd ongekend populair na een enorme stijging in waarde enkele maanden terug. De digitale munt wordt echter vormgegeven door een complex kluwen aan actoren zonder duidelijke bestuursstructuur. Wie zijn die actoren, en hoe regelen ze het netwerk?

Tijdens de zomer van 2017 vond een vreemde gebeurtenis plaats: een nieuwe munt, genaamd Bitcoin Cash splitste zich af van Bitcoin. Bitcoin Cash beloofde een sneller netwerk, maar gaf daarvoor meer macht aan zogenaamde miners, of personen die de blockchain onderhouden. “Er zijn nu in essentie twee Bitcoins, de originele Bitcoin en Bitcoin Cash”, zegt Chris D’costa van de Belgian Bitcoin Association.

Dit soort conflicten zijn niet ongewoon in de Bitcoin-gemeenschap. Niemand oefent centrale controle uit en een hele reeks actoren besturen op een nogal unieke manier het netwerk. Er vloeit echter ook veel macht naar de zogenaamde miners, wat het netwerk kan ondermijnen.

Bitcoin begon oorspronkelijk als een openbron software project en het heeft er vandaag nog erg veel van weg. De code staat simpelweg online en daar kan iedereen ze raadplegen, aanpassingen voorstellen of kopiëren. Slechts drie programmeurs hebben echter ‘commit access’, wat betekent dat ze aanpassingen kunnen aanvaarden of maken op het Bitcoin-netwerk. Deze kleine groep programmeurs beheert de code en bepaalt welke richting Bitcoin uitgaat.

De gemeenschap beslist

De software is slechts een kant van de kwestie, andere actoren moeten immers aanpassingen aanvaarden. “Als er een nieuwe versie van de software verschijnt, betekent dat niet dat de software gebruikt gaat worden. Uiteindelijk moeten de gemeenschap die nieuwe versie gaan gebruiken”, zegt Jaap-Henk Hoepman van de Radboud Universiteit Nijmegen.

De programmeurs moeten dus steun zoeken bij de gebruikers. “Als die drie programmeurs een verandering willen doorvoeren, moeten ze van te voren heel zeker weten dat die door de meerderheid van de gemeenschap zal overgenomen worden”, aldus Hoepman.

Zo’n veranderingen gaan ook vaak gepaard met ruzies tussen programmeurs onderling en andere belanghebbenden. Jim Harper, ex-adviseur van de Bitcoin Foundation en werkzaam bij de denktank Competitive Enterprise Institute, vindt dit echter niet zo uitzonderlijk: “Ik ben er zeker van dit ook bij gewone bedrijven gebeurt, maar dan achter gesloten deuren”, stelt hij.

Miners

In de Bitcoin-gemeenschap zijn er een heel aantal actoren. Exchanges ruilen Bitcoin voor nationale munten of andere cryptomunten. Wallets zijn diensten die Bitcoin online opslaan voor gebruikers. En daarnaast kunnen gewone personen zogenaamde ‘full-nodes’ installeren, wat betekent dat ze mee getuige zijn van de transacties die plaatsvinden.

Zowat de belangrijkste gebruikers zijn de zogenaamde ‘miners’, doorgaans groepen personen die transacties registreren en de blockchain onderhouden. Ze doen dat door hun computers in te zetten om wiskundige puzzels op te lossen en de verschillende transacties zo in de gaten te houden. Als beloning krijgen ze een deel van de gedelfde bitcoins. Op die manier blijft de verantwoordelijkheid voor het onderhouden van het netwerk gespreid Bitcoin werd begin 2009 opgericht door een anonieme programmeur met als pseudoniem Satoshi Nakamoto, en in diens originele visie zou elke Bitcoin-gebruiker een miner zijn. Zo zou het netwerk helemaal decentraal blijven. “Onder dat systeem heeft niemand macht over een ander, omdat iedereen blokken kan toevoegen”, legt Hoepman uit. “Wat je nu echter ziet is dat het steeds moeilijker wordt om te minen, het kost erg veel rekenkracht en je hebt er speciale grafische kaarten voor nodig. En dan nog eens honderden als je een beetje kans wilt maken.” Minen kost ook erg veel energie, waardoor delvers de afweging moeten maken tussen het energieverbruik van hun computers en de opbrengst van die ze af en toe halen uit het minen van een blok.

Dat alles zorgt ervoor dat mining nu vooral in handen is van Chinese bedrijfjes, die pakhuizen volstouwen met grafische kaarten in regio’s waar de elektriciteit goedkoop is. Miners verenigen zich ook in ‘mining pools’, een soort coöperaties waar de inkomsten gedeeld worden. Grote mining pools concentreren echter ook macht. “Er zijn mining pools die meer dan 30 procent van de rekenkracht in het netwerk bezitten”, vertelt Hoepman.

Schaalbaarheid

Al die actoren raken het niet noodzakelijk eens met elkaar. Een interessant voorbeeld daarvan is het zogenaamde schaalbaarheidsprobleem, of hoe het netwerk sneller gemaakt kan worden. “Rond 2013 toonde ik mensen hoe ik Bitcoin naar New York kon sturen met de snelheid van een e-mail”, vertelt D’costa. Vandaag is dat een uur of langer. “Het Bitcoin netwerk kan momenteel zeven transacties per seconde aan, een gemiddelde kredietkaartmaatschappij verwerkt er 4.000 per seconde”, legt Hoepman uit.

Onenigheid over de snelheid van het netwerk leidde al tot de splitsing tussen Bitcoin en Bitcoin Cash. Jim Harper ziet dit alles echter niet noodzakelijk als iets slechts, maar eerder als een soort marktmechanisme, kenmerkend voor Bitcoin: “Competitie verklaart volgens mij het beste Bitcoin. Iedereen kan immers een afsplitsing of fork doen van de code” stelt hij. “Als iemand denkt dat ze een betere manier hebben om een cryptomunt te beheren, en ze kunnen mensen overtuigen om mee te doen, dan kunnen ze hun eigen versie maken.”

Miners centraliseren macht

Dit conflict komt deels terug op een angst om miners nog meer macht te geven. Zij zijn immers cruciaal om de snelheid van Bitcoin te verhogen, maar een versnelling kan hen een nog grotere rol geven.

“Uiteindelijk hebben miners de ultieme controle”, stelt D’Costa. Niettemin vindt hij wel dat andere actoren ook macht behouden. Ook Jim Harper drukt zijn bezorgdheid uit over de toenemende macht van de miners.

“Bitcoin is volgens mij lang niet zo decentraal als oorspronkelijk bedacht, ” vervolgt Hoepman. “Enerzijds is erg veel van de mining power in handen van Chinese mining pools. Daarnaast hebben er maar een heel beperkte groep ontwikkelaars toegang tot de code van Bitcoin. En dat gaat wel heel erg tegen de filosofie van Bitcoin in.”