Wie levert onze eerste minister van beleidsinnovatie?

Vorige week week is er heel wat ophef ontstaan rond het verbod van Uber in Brussel. De online verontwaardiging en spot heeft ons een tijdje geamuseerd, maar eigenlijk is er niets om mee te lachen.

Vorige week is er heel wat ophef ontstaan rond het verbod van Uber in Brussel. De online verontwaardiging en spot heeft ons een tijdje geamuseerd, maar eigenlijk is er niets om mee te lachen. En net toen ik dacht dat de storm was gaan liggen, lees ik dat we nu ook de jacht openen op AirBnB. Alweer zo’n dienst gericht op een gebruikerservaring die beter is dan wat de klassieke hotelwereld doorgaans aanbiedt.

Eigenlijk zijn dit geen losse voorbeelden. Neem Bhaalu, de videorecorder in de cloud die alle programma’s automatisch voor je opneemt, en je vervolgens laat kijken wanneer je dat zelf wil, via gelijk welk toestel. Het heeft minder ophef gemaakt dan Uber en AirBnB, maar de Belgen achter Bhaalu waren amper gelanceerd of ze hadden al een proces aan hun been.

Kijk naar Tesla. Het nieuwe 100% elektrische automerk dat wagens via het internet verkoopt, zonder traditioneel dealernetwerk. In de VS gaan de dealers in de tegenaanval en proberen ze – zich beroepend op bestaande wetgeving – Tesla te stoppen met hun praktijk. Het is waarschijnlijk een kwestie van tijd voor onze automobielsector Tesla echt ontdekt en bij de bevoegde minister gaat lobbyen om ergens een wet uit de jaren ’50 toe te passen op de huidige digitale realiteit.

Innovatie verstoort de status quo in verschillende sectoren en als dat voldoende voelbaar wordt, dan gaan die sectoren in de tegenaanval. Digitalisering transformeert alles en laat business modellen toe die voorheen ondenkbaar waren. De drempel om met een nieuw idee te starten is veel lager geworden. En hoewel deze creativiteit doorgaans direct omarmd wordt door gebruikers, is ze vaak in strijd met geldende regels binnen bepaalde sectoren. Het zal er bovendien niet makkelijker op worden: Google Glass, drones, 3D-printing, noem maar op. De uitdagingen op vlak van regelgeving rond privacy, auteursrechten, veiligheid, … zullen enorm zijn.

Hoe moeten we hier mee omgaan? Alle regels van tafel vegen en carte blanche geven aan iedere creatieve ondernemer? Uiteraard niet. Maar het verstard toepassen van wetten en regels die uit pre-digitale tijden stammen (en soms zelfs terug te voeren zijn tot Napoleon) is ook geen oplossing.

De argumenten die elke bedreigde sector in de schaal werpt gaan vaak over consumentenbelangen: veiligheid, hygiëne, begeleiding, duiding en ga zo maar door. Toch kan ik me niet van de indruk ontdoen dat dit niet de echte redenen zijn van hun acties en dat wetgeving én politiek worden ingeschakeld om vooral sectorbelangen te verdedigen. De status quo dient zo lang mogelijk te worden behouden, desnoods tegen de belangen van de burger in. En dat is natuurlijk fout.

Wat we nodig hebben is een overheid met een open en pragmatische kijk op innovatie en transformatie. We moeten aanvaarden dat verandering vaak botst met bestaande regels. Regels die niet altijd ten dienste staan van de consument, maar wel van een sector. Regels die nodeloos complex en zwaar zijn voor de nieuwe mogelijkheden van de online economie.

Onze beleidsmensen moeten leren dat behoeften van consumenten sneller dan ooit veranderen. Op Facebook circuleert nu de vraag welke partij de innovatie van bedrijven als Uber en AirBnB, gunstig gezind is. Sommigen roepen zelfs op tot het in het leven roepen van een nieuwe ministerportefeuille.

Ik vind dit een goed idee Ik wil een minister of staatssecretaris die zich bezighoudt met transformatie en beleidsinnovatie. Transformatie omdat onze overheid de digitale verandering moet begrijpen teneinde zichzelf niet buitenspel te zetten. Beleidsinnovatie omdat het we het beleid moet bijsturen. Begrijp me niet verkeerd: ik heb het niet over een innovatiebeleid (met veel subsidies en zo), het gaat hier wel degelijk om beleidsinnovatie. Het spotten van innovatieve nieuwe diensten die mogelijks in conflict komen met oude regels. Het analyseren van het potentieel van die diensten om vervolgens het beleid er op af te stemmen. Dat herschrijven van wetten vaak lang duurt hoeft geen excuus te zijn om gedurende jaren bedrijven als Uber te bannen. Wees creatief en voer in zo’n geval een sperperiode in van b.v. 3 jaar waarin – mits het respecteren van een basischarter dat opgesteld wordt om de consument te beschermen – onderzocht wordt of het beleid moet veranderen in functie van de nieuwe dienst, dan wel of de nieuwe dienst zich moet conformeren aan het oude beleid.

Welke partij neemt dit ernstig? Welke partij heeft een hippe, slimme, jonge dame of heer in haar rangen die dit op zich kan nemen en transversaal beleidsinnovatie kan forceren? Als we het met fraude kunnen, moet dat ook voor innovatie lukken. De partij die dit claimt zal alvast einde mei op mijn stem mogen rekenen. En misschien komen we iets minder middeleeuws over in het buitenland. Neelie Kroes zal tevreden zijn.

Deze opinie verscheen eerst in De Standaard.