Wilfried Martens creëerde als premier een eigen ‘internet’

Als premier creëerde wijlen Wilfried Martens met Bistel een eerste eigen internet voor de Belgische overheid.

Hoewel er soms geringschattend wordt over gedaan, heeft Wilfried Martens met Bistel – het Belgian Information System by Telephone – eertijds leden van de Belgische overheid een werktuig bezorgd dat in wezen een klein ‘internet’ vormde. In zijn memoires noemt hij het “revolutionair” en het was geweten dat hij het systeem graag zelf en met enthousiasme aan derden demonstreerde.

Bron van informatie

In het Radio 1 programma ‘Hautekiet’ merkte Siegfried Bracke op dat Wilfried Martens voortdurend op de hoogte wou blijven van mogelijks belangrijke gebeurtenissen, en dat hij dan ook in het toenmalige pre-internet tijdperk getrouw elk uur naar het nieuws op de radio luisterde. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat Wilfried Martens na een gesprek met IBM specialisten inzake data uitwisseling tijdens een werkbezoek aan de VS in 1982, vervolgens zich “met kop en schouders achter het Bistel-project [zette].” (Memoires, p806). Wilfried Martens verwijst naar Dirk Mangeleer en Sophie Dutordoir (vandaag ceo Electrabel) als de grondleggers van het project, dat “door Frank Robben tot maturiteit werd gebracht.”

Met behulp van Bistel konden de ca. 573 gebruikers de telexen van persbureaus, statistische gegevens van het NIS en een rist databanken (zoals data van de OESO) raadplegen, naast een elektronische postfunctie (inclusief dringende en aangetekende verzendingen). Hoezeer Bistel voor Wilfried Martens een internet functie vervulde mag blijken uit het voorbeeld van de inval van rebellen in Rwanda, in oktober 1990. In zijn memoires vermeldt Martens hoe hij “naar gewoonte de berichten op de regeringscomputer Bistel raadpleegde,” en daar een Belga telex over de inval vond. “Ik alarmeerde mijn kabinet met de woorden: ‘Zijt ge daar allemaal aan het slapen!’ Zelfs mijn diplomatieke medewerker bleek niet op de hoogte.”

Kritiek en de ‘hack’

Bistel bracht ook wel een eigen schandaal mee, wanneer in oktober 1988 bleek dat in het systeem was ‘ingebroken’. Een restauranthouder, Luc Panckoucke, had zich inkijk verschaft in de briefwisseling tussen ministers in Bistel. Wilfried Martens heeft steeds betoogd dat het hier niet om een hacking van het systeem ging, maar om “misbruik van vertrouwen van een gewezen medewerker.” Dat laatste betrof Bart Halewyck, die op het kabinet zijn legerdienst had gedaan. Martens legde klacht neer, maar toen bleek dat de Belgische strafwetgeving inzake het binnendringen van computersystemen lacunes vertoonde, werden de daders in eerste instantie (later in beroep verbroken) veroordeeld voor ‘diefstal van elektriciteit’. De wetgeving werd vervolgens aangepast met het oog op de nieuwe informatica- en telecomontwikkelingen.

Ook werd de kritiek geuit dat Bistel te duur was en weinig efficiënt. Martens counterde deze kritiek door op te merken dat met Bistel heel wat data werd ontsloten die voordien niet werd aangewend, en dat de kostprijs allicht hoger dan nodig was omdat bewust voor Belgische producten (onder meer van Barco en Etap) werd gekozen. Overigens was de totaalinvestering “minder dan een kilometer autoweg.”

Bistel evolueerde later tot Fedenet, en vandaag wordt de functie vervuld door Belnet, de internetleverancier voor Belgische overheidsdiensten, onderzoeks- en onderwijsinstellingen.