‘Zelfrijdende auto’s botsen tegen juridische hinderpalen’

Omdat de wetgever niet voldoende begrijpt hoe zelfrijdende auto’s werken, zal de lancering ervan tegen juridische hinderpalen botsen, waarschuwen Thomas Vermaerke en Matthias Dobbelaere-Welvaert van deJuristen.

Het tijdperk van de zelfrijdende auto’s loert net om de hoek. Vooraleer de zelfrijdende auto een dagelijkse realiteit wordt zullen er niet alleen nog technische, maar vooral problemen rond aansprakelijkheid moeten worden opgelost.

Zelfrijdende autotechnologie is geleidelijk in voege aan het komen. Het zal niet van de ene dag op de andere ineens onze straten innemen. Het gebeurt eerder stapsgewijs via bijvoorbeeld assistentietools, zoals park-assist. Tesla, Google, Otto en de rest van de auto-industrie hebben nu reeds de technologie ontwikkeld, maar merken dat de grootste struikelblok de verouderde wetgeving rond aansprakelijkheid van producten en van motorvoertuigen is. Geen enkele automaker zal immers volledig autonome auto’s op de markt en op de weg willen brengen als ze zelf aansprakelijk kunnen worden gesteld.

Errare humanum est

Wetgevers begrijpen nog niet goed hoe zelfrijdende auto’s werken. Ze zijn onder de indruk dat de auto’s eerstdaags volledig zelfrijdend zullen werken en de promotionele campagnes van de auto’s doen er natuurlijk alles aan om die illusie te wekken. In realiteit zullen vandaag en de komende jaren mensen nog steeds betrokken worden in het rijden. Hierin schuilt het grote probleem.

Bestuurders weten al te vaak niet goed wanneer het autonome rijden is ingeschakeld en wanneer een ingrijpen vereist is. Denk maar aan de begindagen van de cruise control wanneer de ongevallen te wijten waren aan het niet tijdig reageren op plotse manoeuvres van andere bestuurders. Het zijn net personen en niet de machines die de grootste risicofactor zijn en zullen blijven. Deze machines zullen via the Internet of Things onderling met elkaar in verbinding staan en hun rijgedrag op elkaar afstemmen. In tegenstelling tot autonome intelligente auto’s worden mensen moe, zijn ze snel afgeleid door de kinderen op de achterbank en hun smartphone of zijn ze dronken.

Technologie-neutrale wetgeving

De technologie in de meeste auto’s de komende jaren zal er nog niet voor zorgen dat die volledig zelfstandig rijdt. Iedere auto heeft een ander niveau van zelfrijdende technologie en dus autonomie. Hoe autonomer de auto, hoe minder input nodig van de mens. En daar struikelt net de wetgever, want hoe kan je gradaties in de wet inbouwen rekening houdend met mate van autonomie? Voor iedere auto zouden dezelfde regels moeten gelden.

De wetgeving die het juridisch kader schetst voor nieuwe uitdagingen door het internet heeft steevast het principe geponeerd dat de wetgeving ‘technologie-neutraal’ moet zijn. Dit wil zeggen dat dezelfde regels gelden ongeacht de staat of gebruik van technologie. Bijvoorbeeld, de juridische beschermingsregels rond online aankopen zullen hetzelfde zijn of je nu je nieuwe paar schoenen via je laatste smartphone of via je Windows XP desktop hebt besteld.

Terugkomend op het probleem van zelfrijdende auto’s, moet de wetgever een manier zoeken om iedere bestuurder aansprakelijk te stellen, ongeacht het niveau van autonomie, ongeacht de staat van de technologie. Verdere complexe vragen moeten opgelost worden. Wie is aansprakelijk bij een botsing? De passieve bestuurder, de producent van de auto, de programmeur van de software, de onoplettende derde, de auto zelf?

De auto zelf is voorlopig uit te schakelen, aangezien men een object op zich niet aansprakelijk kan stellen, enkel degene die instaat voor de bewaring of de producent kan in het huidig wettelijk kader eventueel aansprakelijk worden gesteld voor schade.

De producent van de auto is een mogelijkheid, maar wel moeilijk economisch te verantwoorden. Waarom zou Tesla of Google het financieel risico op zich nemen om iedereen te vergoeden die hun producten al dan niet onzorgvuldig gebruiken? Indien Tesla dan zelf verzekeringen met hun consumenten moet afsluiten zouden zij dan verzekeraar en autoproducent in één onderneming worden.

Uiteindelijk zal het altijd de eindconsument zijn die de finale rekening betaalt, wat zal leiden tot immens dure zelfrijdende auto’s. Een evolutie waar niemand voor staat te springen.

Werk aan de wetswinkel

Zolang de wetgever niet voldoende duidelijk begrijpt hoe zelfrijdende auto’s werken zullen ze de fout maken van niet proactief te handelen. Dit gaat ten koste van een hele groep mensen die niet kunnen wachten om te mogen slapen in de ochtendspits.