Vanaf 28 juni 2025 verplicht de Europese Accessibility Act bedrijven en overheden om hun digitale producten toegankelijk te maken voor mensen met een beperking. Maar laten we eerlijk zijn: als we pas in actie schieten omdat het ‘moet’, zijn we de essentie van inclusieve technologie uit het oog verloren.
De discussie over toegankelijkheid wordt vaak gereduceerd tot technische normen: contrast, lettergrootte, alt-teksten. Maar als je informatiestructuur niet logisch is, als je interface niet spreekt, dan helpt een grotere lettergrootte niemand vooruit. Toegankelijkheid begint bij empathisch design, en dat vereist inzicht én intentie. Toegankelijkheid zou geen compliance-vinkje mogen zijn – het is een basisrecht.
De blinde vlek van de digitale samenleving
We leven in een samenleving die zichzelf graag op de borst klopt over haar digitale vooruitgang. Maar wie goed kijkt, ziet een blinde vlek: miljoenen mensen worden uitgesloten van die vooruitgang. Niet omdat de technologie het niet zou toelaten, maar omdat we er als samenleving te weinig bij stilstaan dat niet iedereen dezelfde startpositie heeft.
Het is een ongemakkelijke waarheid: de meeste digitale producten en diensten zijn ontworpen voor de gemiddelde gebruiker, niet voor de kwetsbare minderheid. We bouwen vandaag AI-gedreven, gepersonaliseerde digitale diensten – maar toch verdwaalt een groot deel van de gebruikers erin, zelfs voor gebruikers die digitaal onderlegd zijn. Waarom?
Omdat we ontwerpen vanuit systemen, niet vanuit mensen.
Denk aan Smartschool, dat zo overbeladen is met functies, afkortingen en menu’s dat ouders zonder onderwijservaring er amper wijs uit raken. Of aan het inloggen op overheidsdiensten, waar je telkens opnieuw dezelfde gegevens moet invullen, en het hele proces log en verwarrend aanvoelt. Veel ziekenhuizen hebben digitale aanbodpagina’s die weliswaar ‘visueel toegankelijk’ zijn, maar inhoudelijk een labyrint. En zelfs bankapps, waar ‘simpel een betaling doen’ soms een zoektocht wordt door onduidelijke iconen of stappen die niet logisch aanvoelen.
Het zijn geen bugs – het zijn structurele keuzes. Maar keuzes die te vaak gemaakt zijn zónder de eindgebruiker in gedachten. Het gaat namelijk niet over het vergroten van een font. Het gaat over het verkleinen van de afstand tussen mens en digitale technologie.
Een app als hefboom voor autonomie
Bij Bits of Love werken we samen met De Lovie vzw, een organisatie die jongeren met een verstandelijke beperking ondersteunt. Samen ontwikkelden we een app waarmee zij zelfstandig kunnen kiezen aan welke vrijetijdsactiviteiten ze willen deelnemen.
Lezen of schrijven lukt vaak niet, dus we bouwden een interface in pictogrammentaal – intuïtief, herkenbaar, afgestemd op hun leefwereld. Alle keuzes in het design – van de navigatie tot de kleuren en feedback – zijn getest met jongeren zelf. Er is geen verborgen menu of ingewikkeld registratieproces. Elke actie op het scherm is direct begrijpbaar, zonder uitleg. Voor hen is dat het verschil tussen ergens aan mogen deelnemen en ergens zelf voor kunnen kiezen. Autonomie, zelfregie, en dus ook: inclusie.
Wat deze app beter toegankelijk maakt dan andere, is niet alleen de visuele vorm – maar het hele proces. We betrokken jongeren al vanaf het prille begin, testten elke functionaliteit met hen, en blijven bijsturen op basis van feedback. Toegankelijkheid is een proces, geen eindpunt.
Inclusief design vraagt een andere mindset
Een mentaliteitswijziging begint bij het besef dat jij zelden je eigen doelgroep bent. Als designer, product manager of developer ben je meestal snel, digitaal vaardig, hoogopgeleid. Maar wat als je gebruiker niet vlot leest? ADHD heeft? Een andere moedertaal spreekt? Test met hen. Praat met hen. Ontwerp met hen. Ik zou bedrijven willen aanraden om van toegankelijkheid geen verplichting, maar een competitief voordeel te maken. Inclusief design leidt tot betere producten én een betere klantbeleving – voor iedereen.
Wie dat serieus wil nemen, begint met deze vijf stappen:
- Zorg voor awareness binnen je team. Leg uit waarom toegankelijkheid belangrijk is –
niet alleen juridisch, maar maatschappelijk. - Maak er een waarde van binnen je organisatie. Veranker het in je missie, niet alleen
in je checklist. - Werk procesmatig: ontwikkel een doordachte en consistente aanpak voor inclusief
design. - Betrek eindgebruikers met beperkingen, niet alleen je interne testers. Hun ervaring is
onmisbaar. - Monitor en stuur bij. Nieuwe technologieën en noden vragen voortdurende
aanpassing – geen eenmalige oplossing.
Tot slot: leg de lat hoger dan wat de wet vraagt
De nieuwe wetgeving is een stap vooruit, maar het echte werk begint pas. Toegankelijkheid vraagt om een mentaliteitswijziging, niet alleen bij ontwerpers en ontwikkelaars, maar bij iedereen die digitale diensten aanbiedt. Het vraagt om empathie, om het besef dat de norm niet altijd de meerderheid is.
Laten we de lat hoger leggen dan wat de wet voorschrijft. Niet omdat het moet, maar omdat het hoort. Want digitale inclusie is niet alleen voor mensen met beperkingen. Het maakt élk digitaal product beter voor iedereen.