De iPad-app Vogala laat het middeleeuwse Nederlands, waarin bekende werken zoals Van den vos Reynaerde of de visioenen van Hadewych zijn geschreven, opnieuw klinken. We spitsten onze oren voor een luistertest.
Hebban olla vogala nestas hagunnan uit de 11de eeuw is een van de oudst overgeleverde Nederlandse zinnen. De iPad app Vogala. Laat Middelnederlands klinken!, die hoogleraar Nederlandse letterkunde van de Middeleeuwen Frits van Oostrom bedacht, verwijst ernaar. Medioneerlandici uit Nederland en Vlaanderen spraken voor de app Middelnederlandse teksten in.
De Vogala app is compatibel met alle Apple iPads met iOS 5.1 en hoger. Als de app voor het eerst opent, volgt een korte installatieprocedure van ongeveer 60 seconden. Daarna is Vogola klaar voor gebruik.
Werking van de app
De interface is zeer eenvoudig met grote, kleurrijke pictogrammen die telkens naar een Middelnederlandse tekst leiden, te beginnen met het onvermijdelijke Hebban olla vogola. Als je een tekst opent, verschijnt onderaan een pictogrammenbalk waarmee je direct naar andere teksten kunt springen. Bij elke tekst krijg je een korte uitleg.
Links zie je de originele tekst en rechts de vertaling ervan in modern Nederlands. Als je het audiopictogram erboven aanraakt, weerklinkt de tekst. De stukken die worden voorgelezen lichten rood op in de geschreven tekst (origineel zowel als vertaling), zodat je mooi mee kunt volgen. De teksten worden gelezen door verschillende specialisten uit Nederland en Vlaanderen.
Beschikbare teksten
Vogala bevat nu al 30 voorgedragen middeleeuwse teksten en zal geregeld verrijkt worden met nieuwe teksten en opnames. De app bevat momenteel onder meer drie teksten van Hendrik van Veldeke, waaronder Ez tuont diu vogelin schîn (De vogeltjes maken koud). Naast de al eerder genoemde Van den vos Reynaerde en Visioen van Hadewijch krijg je uiteraard ook het beroemdste Nederlandse gedicht te horen: Egidius, waer bestu bleven?
Fragmenten uit de natuurencyclopedie uit 1260 en de Spiegel historiael uit 1284-1290 van Jacob van Maerlant mochten niet ontbreken, te meer omdat van Oostrom in 1996 een prachtig boek schreef over en getiteld Maerlants wereld.
De app bevat verder verschillende Oudfriese teksten. Frits van Oostrom leest zelf onder meer een tirade tegen de erfelijkheid van adeldom van de Haagse ambtenaar Dirc Potter.
Vogola bevat ook enkele Middelnederlandse Bijbel-fragmenten, waaronder de 13de-eeuwse Luikse versie (Limburgs Leven van Jezus of Luikse Diatessaron, waarvan het manuscript zich nu in Luik bevindt, maar dat oorspronkelijk uit Sint-Truiden afkomstig is) van de parabel van De verloren zoon.
Je krijgt ook fragmenten uit het ‘abel spel’ Lanseloet van Denemarken. Het muziekensemble Camerata Trajectina zingt een historielied uit de 13de eeuw over de moord op de Hollandse graaf Floris V.
Conclusie
Vogala. Laat Middelnederlands klinken! brengt de oudste versie van onze taal weer tot leven. Verrassend is dat het middeleeuws Nederlands inderdaad, zoals de makers van deze app zelf zeggen, eenvoudiger te volgen is als het wordt gelezen of gezongen dan wanneer het op schrift staat. De app is gratis, dus waar wacht je op?
Bron: www.diskidee.be
