Ze was de eerste naakte vrouw in een commerciële bioscoopfilm. De eerste ook die op het witte scherm een orgasme uitbeeldde. ( Ekstase-regisseur Gustav Machaty prikte haar met een scherpe pen: haar gezicht was in werkelijkheid vertrokken van de pijn.) Ze is ook een van de onbezongen helden van de informaticawereld.

Ze werd in Oostenrijk geboren als Hedwig Eva Maria Kiesler, maar u kent haar wellicht beter als Hollywood-actrice Hedy Lamarr. Nooit van gehoord? Vast wel gezien, want een vectortekening van haar gezicht is het logo van CorelDRAW 8. (Lamarr kreeg er pas geld voor toen ze Corel in 1999 voor de rechtbank sleurde.)

Samen met avantgardecomponist George Antheil werd Lamarr op 11 augustus 1941 het Amerikaans octrooi nr. 2.292.387 voor een ‘Secret Communication System’ toegekend. Het octrooi beschrijft een manier om torpedo’s via radiogolven te besturen met behulp van draaggolven op 88 verschillende frequenties die regelmatig wijzigen. Alleen verzender en ontvanger kennen het wijzigingspatroon, zodat de communicatie betrouwbaar verloopt, maar niet kan worden afgeluisterd.

Het constant veranderen van een radiodraaggolf aan de hand van een lijst met te gebruiken frequenties staat vandaag bekend als Frequency Hopping Spread Spectrum (FHSS) en is gedefinieerd in de IEEE 802.11-standaard voor draadloze netwerken. Lamarr en Antheil verdienden nooit een cent met hun octrooi. De techniek stond in 1941 niet ver genoeg om het in de praktijk te brengen. Het Amerikaanse leger classificeerde het bovendien, reden waarom het tot 1997 duurde vooraleer Lamarr voor haar uitvinding door de Electronic Frontier Foundation werd geëerd met een Special Award. (Antheil was al in 1959 overleden). In 2005 eerden Duitsland en Oostenrijk haar op de eerste Duitstalige uitvindersdag. Lamarr was toen al vijf jaar overleden. Lamarr ontvluchte Oostenrijk in 1937. Met veel moeite ontsnapte ze uit Schwarzenau, het kasteel waar haar eerste man, wapenfabrikant Friedrich Mandl, haar zo goed als gevangen hield. Mandl probeerde zoveel mogelijk kopijen van Ekstase, de film waarin ze in 1933 naakt was te zien geweest, te vernietigen. Hij wou ook niet dat ze nog acteerde. Uit verveling vergezelde de wiskundig aangelegde Lamarr haar man op diens vergaderingen met technici en zakenpartners. Zo leerde ze veel over militaire technologie, kennis die haar later in Amerika goed van pas kwam. Liever was ze uitvindster geworden want, zo zei ze ooit, “elk meisje kan glamoureus zijn; al wat je moet doen is stil zitten en er dom uitzien.”

Haar zoon Anthony Loder heeft een hardwarewinkel in Hollywood. Hij verkoopt er onder andere draadloze netwerkapparatuur, maar was liever acteur geworden. Ironie van de geschiedenis…

Het octrooi uit 1941: http://www.pat2pdf.org/patents/pat2292387.pdf

Calling Hedy Lamarr is de titel van een uitstekende documentaire over Lamarr (George Misch, Oostenrijk, 2004).

Jozef Schildermans is journalist en hoofd van het Data Testlab, een onafhankelijk lab voor het testen van bedrijfsgerichte hard- en software. www.villapc.be

Jozef Schildermans