Een kennisbedrijf is net zo sterk als de som van zijn werknemers. Zij vormen het echte kapitaal van een bedrijf. Het is een bekend liedje dat op het repertoire van zowat ieder bedrijf staat. Even bekend is dat een doeltreffende opleidingsstrategie noodzakelijk is om dat kapitaal – de mensen dus – te laten renderen. En toch bleek in het verleden dat er tussen dit bewustzijn en de werkelijkheid vaak een brede kloof gaapt. Opleidingen werden – en worden? – niet zelden stiefmoederlijk behandeld. Het zijn de eerste kosten die sneuvelen bij besparingen en de afstemming van de opleiding op de werkelijke noden van de gebruikers gebeurde – gebeurt? – niet altijd even vlot. Wat denkt de opleidingsmarkt hierover? We peilden bij zes opleidingsinstituten naar de stand van zaken.

De markt doet het goed, zeggen onze gesprekspartners. De ene is al wat enthousiaster dan de andere maar er worden groeipercentages in de buurt van 10, 20 en zelfs 25 procent voor 2007 geciteerd. Niet geheel onverwacht, want de opleidingsmarkt volgt de economische toestand doorgaans op de voet. En toch, economische groei of niet, België is geen opleidingsland in hart en nieren. Training wordt nog al te zeer als een noodzakelijk kwaad ervaren. Opleiding is een kost. Helaas. En de overheid speelt haar rol onvoldoende, horen we. Of zoals Peter Coppens, business unit manager training productivity van Xylos het uitdrukt: “De regering moet een zwaar opleidingsbeleid voeren en ook de opleidingscheques weer actief invoeren. Het huidig systeem werkt niet. Ik zeg dit niet omdat ik in de sector zit, maar omdat het echt noodzakelijk is. Kennis is de enige manier waarop we ons kunnen onderscheiden ten opzichte van machten als Indië en China.”

Praktijkgericht

Pragmatisme viert hoogtij. Waar vroeger een opleiding al eens gegeven werd als incentive, compleet met één of ander reisje, moet er nu een duidelijke link zijn met de job. “Meer en meer bedrijven stellen een doelgericht opleidingsplan op. Die focus zorgt ervoor dat de opleidingsbudgetten, die de laatste jaren weer stijgen, goed besteed worden,” zegt Iris De Coster, business development manager van de John Cordier Academy (JCA). Dat opleiding in heel wat bedrijven echter nog steeds het stiefkindje is, blijkt uit de tendens om de budgetten als een potje voor onvoorziene omstandigheden te beschouwen. Vandaar ook dat de opleidingsinstituten het de laatste maanden van het jaar druk hebben.

Training op maat

Bedrijven willen maximaal rendement uit hun opleidingsbudgetten. Logisch eigenlijk en ook helemaal van deze tijd. “Alles moet sneller, korter en gerichter, zowel voor de eindgebruiker als voor de it-professional”, zegt Peter Coppens. “Waar vroeger alle mogelijkheden van Excel werden uitgediept, wordt nu gekeken naar wat de medewerker echt nodig heeft. Soms betekent dit dat we bijna tot op individueel niveau werken. En neen, dat wordt niet duurder omdat de return on investment (roi) veel groter is. Ik vergelijk het met een bezoek aan de dokter. Als je pijn hebt aan je elleboog, kijkt hij naar je elleboog en doet hij niet een volledige check-up. Als je via een training op maat kan bekomen dat je met 80 % van je documenten efficiënter werkt, dan ben je goed bezig. Dan brengt het opleidingsbudget ook op.”

“Praktijkbinding is inderdaad belangrijk”, zegt Walter Walgraeve, managing director van Key Job. “En efficiëntie. Men wil meer content binnen eenzelfde tijd. Afwezigheid van de werkplek is meer dan vroeger een probleem. Voor de opleidingsinstituten heeft dat uiteraard organisatorische gevolgen. Momenteel herstructureren wij onze kalender en werken meer met modules, zodat de klant zijn opleidingspakket beter kan samenstellen.”

De kortere cursussen van vandaag blijken overigens niet voor iedereen een zegen. “Vooral in de algemene Office-opleidingen is niet iedereen even vlug mee. Ga je te rap dan verlies je de traagsten, ga je te traag dan hebben anderen het gevoel weinig te leren. Voor de trainers is het steeds een evenwicht vinden tussen snel, kort en gericht en een goede lesinhoud,” zegt Anita Meert, verantwoordelijke van het opleidingscentrum The Campus.

Relevantie

Toch moet je met de gerichte trainingen opletten, horen we ook. “Het is belangrijk dat het bedrijf de noden van de gebruiker voldoende kent. Hier ligt een belangrijke taak van de trainingmanager. Anders krijg je een verschil tussen lesinhoud en verwachtingen van de cursisten. Daarom besteden we nu nog meer aandacht dan vroeger aan het intakegesprek. Ik probeer er ook steeds een gebruiker bij te hebben”, zegt Anita Meert. “Ik vind het heel belangrijk dat de bedrijven begrijpen hoe belangrijk dat wel is voor de return van de opleiding. Voor de cursus bellen onze lesgevers meestal ook nog even voor een laatste violenstemming.”

Soms laveren de intakegesprekken zelfs op het randje van consulting. Walter Walgraeve: “Dat brengen we extra in rekening. Als bedrijven zich echt geholpen weten, is dat voor hen niet onaccepteerbaar. Vooral als je de leerprogressie via voor- en natests kan aantonen.” In 2008 doet Key Job overigens een pilootproject waarbij bedrijven voor een specifiek traject bijvoorbeeld één dag per week een trainer kan inhuren. Hij is dan een ondersteunende partner bij het uitvoerend werk dat erbij te pas komt. “Maar het blijft onze uiteindelijke bedoeling om kennis over te dragen.”

Opleiding in het bedrijf

In het kielzog van kort, efficiënt en maatwerk zit ook de tendens naar incompany opleidingen. Bij Xylos worden meer dan 85 % van de trainingen in het bedrijf zelf gegeven. Verschillende opleidingsbedrijven vinden het een nadeel. “Mensen worden makkelijker gestoord en uit de les gehaald. Vervelend voor de cursist, maar ook voor de lesgever”, zegt Karin Selleslagh, sales manager België van Global Knowledge.

Kort, snel en gericht is ook relatief. Niet alle bedrijven zijn even gelukkig met de snelle evoluties in softwareland. De upgrades volgen elkaar in steeds sneller tempo op. Karin Selleslagh: “Dat ondernemingen dan even de kat uit de boom kijken en afwachten tot de eerste kinderziekten uit een pakket weggewerkt zijn, is zeer goed te begrijpen. Maar omdat je ook de early adopters hebt, moeten wij steeds op twee sporen werken: de nieuwe pakketten en de oude.”

Omscholing

Er zou nogal wat omscholing vereist zijn, enerzijds als gevolg van de evoluties in het informaticalandschap, anderzijds wegens de arbeidsmarktkrapte. Mensen die jaar en dag achter het groene flikkerscherm van de AS400 zaten, of zich volleerd coboller noemen, moeten nu overstappen naar Windows, Java,. Net of andere hedendaagse software. Karin Selleslagh: “Die mensen hebben het vaak moeilijk, zodat we naast de vaktechnische opleidingen ook nog communicatietrainingen geven. Zo leren ze deze nieuwe materie goed te verwoorden. Bovendien moeten ze zichzelf en hun nieuwe competenties opnieuw leren te verkopen bij hun klanten. Hiervoor huren wij communicatiemensen in.”

Je moet oppassen met omscholingen klinkt het bij verschillende mensen. “Neem een vertaler-tolk bijvoorbeeld, die verliest gegarandeerd de pedalen bij de hoge specialisatiegraad,” weet Karin Selleslagh. “Overweeg je als bedrijf een dergelijke – in mijn ogen toch risicovolle keuze – dan laat je die mensen beter eerst meelopen met de seniors en stuur je ze pas daarna op cursus. Dan hebben ze alvast wat kapstokken.”

Ook bij Dolmen horen we eenzelfde geluid. “Omscholingen van een klein team informatici lukt uiteraard wel. Zij hebben de juiste mindset. Meestal doen wij dan in company trainingen, geven we losse sessies of persoonlijke coaching. In de radicale omscholingen zie ik echter geen heil,” zegt David Wouters. “Omgeschoolden uit een andere sector kunnen alleen maar ingezet worden in de grijze zone tussen informatica en business, wat voor een werkgever ook niet altijd even handig is. Zelfs bij Dolmen Education doen we het niet, hoewel we hier alle materiaal in huis hebben om mensen van nul naar professioneel inzetbaar te brengen.”

De toppers

“De bureauticaopleidingen zijn nog altijd het populairst, met Excel en Access op kop, maar ook Outlook op maat en efficiënt omgaan met e-mail blijven toppers,” klinkt het bij Peter Coppens en Walter Walgraeve unisono. “Opleidingen die het leven van de information worker makkelijker maken, zitten eveneens in de lift: zoals Microsoft SharePoint, MS Project en andere software die projectwerking en documentbeheer ondersteunen.” Iris De Coster vult aan: “Mensen ontvangen steeds meer informatie en ze werken op een andere manier. Dat zorgt ervoor dat men – à la tête du client – curriculi samenstelt, bijvoorbeeld in Office, speciaal voor de management assistant of voor de personeelsleden van een bepaalde afdeling.

Voor de professional gaat het meer richting Microsoft Exchange, Windows Vista en SQL. De servertrainingen zitten voorlopig in afwachtende modus. Er wordt duidelijk op Windows Server 2008 gewacht. Over het algemeen is die afwachtende houding trouwens typisch voor de Belg, schijnt het. “De certificatiejacht zoals die in Nederland gangbaar is, is bij de Belgen veel minder populair. Behalve misschien bij jonge mensen die nog alles te bewijzen hebben, ligt men er niet meteen wakker van,” zegt David Wouters.

Ook de opleidingen rond virtualisatietechnieken zijn populair. Logisch, in het licht van de krapte op de arbeidsmarkt. Virtuele servers zorgen ervoor dat er efficiënter kan gewerkt worden en aanwervingen dus minder dringend worden.

Iris De Coster stelt dat haar bedrijf alle opleidingen rond it- en projectmanagement sterk uitbouwt: “Er is echt vraag naar opleidingen in bijvoorbeeld MS Project en ITIL. Ook opleidingen rond wireless en security zijn populair. Voor de functies die zich tussen business en it bevinden, geven we regelmatig algemene opleidingen over de technologische evoluties in bepaalde informaticagebieden. Maar het valt op dat de link met de praktijk altijd belangrijk blijft.”

De e-hype voorbij

Bij de vermelding van e-learning blijft het zes maal stoïcijns rustig. In de sector kan e-learning pur sang op niet al te veel enthousiasme meer rekenen. De hype is helemaal voorbij. De voordelen blijven over, als het fenomeen maar verstandig aangewend wordt. Men gebruikt e-learning hoogstens in het voor- of natraject en in de blended vorm. Om vooraf aan niveaubepaling te doen bijvoorbeeld. Of voor evaluatie en testing of fast track opfrissing achteraf. “In functie van efficiëntiegedachte kan ervoor geopteerd worden. Toch is het belangrijk dat de bedrijven inzien dat e-learners de tijd moeten krijgen om leerstof te assimileren. Anders werkt de time-is-money gedachte hier contraproductief,” stelt Karin Selleslagh. Ze vervolgt: “Ik zie het e-gebeuren in de opleidingsmarkt waarin wij actief zijn niet helemaal van de grond komen. Daarvoor is de organisatie ervan te complex, te duur en het doelpubliek te klein. Voor rapid learning, zoals verkopers die een product moeten leren kennen, is het wel zeer geschikt.” Anita Meert: “Het werkt, dat heb ik al gezien in het kader van de e-cursussen die wij voor de FOD’s ontwikkelden. Maar het is een aanvulling op andere lesvormen. Er is een duidelijke omkadering nodig en het management moet er helemaal achter staan.”

De evolutie van de opleidingsvraag

Sinds 1990 bekleedt Management Information een centrale positie tussen vraag en aanbod op de opleidingsmarkt. Het is de organisatie die als onafhankelijke derde de audit voor het behalen van het Qfor label voor opleidings- of kennisbedrijven verzorgt. Zij hebben een uitstekend zicht op de evolutie in de opleidingsvraag.

Uit hun cijfers blijkt een opmerkelijke afname van de vraag naar informaticacursussen. Gewoonlijk draait dit rond een vierde van het totaal aantal opleidingsvragen. In 2005 en 2006 lag dit echter omstreeks 15 %. Dat geldt zowel voor de end-user opleidingen als voor de cursussen rond analyse, programmatie of netwerken. Dat verlies wordt vooral door de groei van de communicatie- en managementcursussen gecompenseerd, want de cursussen uit de andere gebieden bleven redelijk stabiel.

De meeste zoekopdrachten in de databanken van de Management Information gebeuren aan de hand van trefwoorden. Op informaticagebied wordt het meest op volgende trefwoorden gezocht, in dalende volgorde: Excel, PHP, Access, Photoshop, MS Project, Autocad, Outlook, Powerpoint, Frontpage, Java. z

kijk iedere dag op www.datanewsjobs.be voor jobaanbiedingen

Mieke De Jaegher