In hun eeuwige gewroet om nieuwe toestellen verkocht te krijgen, creëerden tv-fabrikanten een overtreffende trap van hoge definitie: 4K-tv of ‘Ultra High Definition’, met een beeldscherpte die vier keer hoger ligt. Er bestaat momenteel geen enkele content daarvoor, maar er is een tussenoplossing: de nieuwe tv’s verbeteren gewoon het beeld van de dvd’s of Blu-Rays die u al in uw collectie hebt.

Toen Hogedefinitietv’s een zevental jaar geleden werden gelanceerd, met een beeld dat tot vijf keer scherper is dan wat kijkers tot dan toe gewend waren, werd het snel een succes. Misschien zelfs veel te snel naar de zin van de fabrikanten: vandaag leveren zowat alle nieuwe tv-toestellen die over de toonbank gaan HD-beeld, en heeft bijna iedereen die de afgelopen vijf jaar een nieuw tv-toestel kocht er eentje in huis. De vervangmarkt die HD met zich meebracht was dus sneller opgedroogd dan verwacht, en dus moesten Sony, Philips, LG Electronics en consorten op zoek naar een ander argument om kijkers weer naar de elektroshop te jagen.

Eerst zetten ze keihard in op 3D, een plan dat goeddeels mislukte: erg weinig consumenten blijken bereid om tv te kijken met een brilletje op. Hetzelfde geldt voor Smart TV, het nieuwe speerpunt waarmee fabrikanten een drietal jaar geleden kwamen aanzetten: 36 procent van de televisietoestellen die de eerste zes maanden van dit jaar werden verkocht in Europa, maken connectie met het internet en laten hun gebruikers toe om apps te downloaden. Maar consumentenonderzoeken wijzen uit dat die optie bijna niet wordt gebruikt: de meest optimistische halen een gebruik van 15 procent aan, maar er zijn er ook die het over slechts 3 procent hebben. In ieder geval: een doorslaand succes is het niet.

SCHOON BEELD

En dus bedachten de fabrikanten iets wat er altijd wel ingaat bij de consument: nog mooier beeld leveren. En dus wordt er – niet meer dan zeven jaar na de vorige – een nieuwe HD-revolutie gepusht: op de IFA-beurs in Berlijn, begin september, kwamen zo goed als alle tv-fabrikanten aanzetten met 4K- of ‘Ultra High Definition’-tv’s. Die leveren een beeldscherpte die vier keer hoger ligt dan de huidige maximale HD-standaard (zie kader). De prijzen die ervoor worden gevraagd – van ergens boven 3.000 euro naar 20.000 euro en meer – zijn nog ronduit belachelijk, maar die zakken natuurlijk snel naarmate de fabrikanten een kritische massa aan gebruikers hebben gevonden.

Het soort ‘early adopters’ die voor dit soort beeldscherpte te vinden is (toegegeven, zoals blijkt na het bekijken van 4K-beeld op verscheidene televisietoestellen: het is veel mooier), bestaat uiteraard wel: dat heeft de snelle opmars van HDTV al bewezen. Maar Ultra HD zit met een specifiek probleem: er bestaat vandaag geen enkele tv-uitzending, videoschijf of internetdienst die gebruik kan maken van die opperste beeldscherpte. “Er is dringend sterke 4K-content nodig, en dat proces moet nog op gang komen”, geeft Martin Jansen toe, directeur voor het televisiesegment bij Toshiba Benelux.

IN DE KLUIS

Maar er zijn dingen in de maak. Sony staat, met Video Unlimited, klaar om de eerste video on demand-dienst voor 4K-films te lanceren, met uiteraard de eigen filmbibliotheek (het Japanse megaconcern heeft onder meer de James Bond- en Spider-Man-filmreeksen op stal) op kop. Het Blu-Ray-consortium, bestaande uit de bedrijven die producten voor dat schijfformaat maken, is bezig aan een 4K-update van de schijfstandaard. Toekomstige 4K-Blu-Rays zijn dus in de maak, al zou het krap worden voor het bonusmateriaal: de bestandgrootte van één enkele Ultra HD-film geraakt, als hij voldoende is gecomprimeerd, net op de maximale 128 gigabyte die op een Blu-Ray kan worden gebrand. Sony lanceerde tijdens de afgelopen IFA-beurs ook een videocamera die 4K-beeld kan schieten, en door de megapixelrace kunnen de betere fotocamera’s van het moment gemakkelijk beelden schieten die de hoogste resolutie van de tv’s ten volle benutten.

En ook de filmstudio’s hebben heel wat materiaal klaarliggen: films die worden gedistribueerd in digitale cinema zijn in 4K, en er werden de afgelopen jaren ook heel wat filmklassiekers ‘geremasterd’ in 4K (Raiders of the Lost Ark, Star Wars, de Godfather-trilogie), die pas helemaal tot hun recht zouden komen bij een zoveelste heruitgave voor Ultra HD-televisies. “Er is 4K-content in overvloed: de filmstudio’s hebben ze gewoon liggen”, zegt Marta Ponte, productmanager voor 4K-televisie bij Sony. “Het is alleen uitkijken naar het juiste distributiemodel. ”

OPGEKALEFATERD

Op dit moment zien de meeste fabrikanten vooral heil in de ‘upscaling’-technologie die ze in hun tv-toestellen hebben gestopt, en die een beeld in standaardresolutie of ‘gewone’ hd opkrikken naar 4K door de ontbrekende pixels zelf in te vullen. Dat gebeurt met een krachtig circuit van videoprocessoren die in de tv’s zijn ingebouwd, en die beeldpunten toevoegen op basis van computeralgoritmes of – de aanpak die Sony koos – een database met gezichten, vegetatie, lucht, enzovoort. Met die externe hulp kan het beeld van een Blu-Ray of – zo beweren de fabrikanten toch, zonder het te tonen – zelfs een gewone dvd naar de hoogste resolutie worden opgepompt. “De nieuwe HD-technologie laat toe wat zijn voorgangers niet konden: optimaal gebruikmaken van audiovisuele bronnen die de kijker al in huis heeft”, zegt Danny Tack, directeur productstrategie bij TP Vision, het Chinese bedrijf dat twee jaar geleden de tv-activiteiten van het Nederlandse concern Philips overnam.

Het enige probleem is dat de beelden die dat oplevert er ook effectief uitzien alsof ze door een computer gegenereerd zijn – ook al vielen ze oorspronkelijk op de lens van een camera. Dat gold onder meer voor een fragment uit de film Skyfall en enkele natuurbeelden die ondergetekende te zien kreeg in Ultra HD. “Afhankelijk van de kwaliteit van de bron, kan het gebeuren dat het merendeel van de pixels die je op het scherm ziet eigenlijk door de interne video-apparatuur van de tv gegenereerd is”, zegt Tack.

Ronald Meeus