In 2006 trok minister van onderwijs Frank Vandenbroucke (sp.a) liefst 35 miljoen euro uit voor de Vlaamse scholen, om te investeren in nieuwe technologie. De onderwijsinstellingen wisten meteen wat gedaan met dat geld: computerparken werden vernieuwd en er werd verder geïnvesteerd in (al dan niet draadloze) internetverbindingen en laptops voor de scholieren. Voor het eerst werden ook stappen gezet om het klassieke schoolbord te vervangen door een digitale variant.
Weg met die stoffige handjes: meer en meer Vlaamse scholen beginnen het klassieke schoolbord te vervangen door een digitale variant. Daarmee kan een leerkracht biologie, geschiedenis of aardrijkskunde zijn les op een stukken levendigere en interactievere manier geven, met beelden, geluid en video. Toch investeren scholen er slechts schoorvoetend in: de borden zijn nog bijzonder duur, en het aanbod aan aangepaste software laat eveneens te wensen over.
Dankzij de genereuze financiële injectie van de Vlaamse overheid twee jaar geleden zijn er heel wat klassen die een digitaal schoolbord hebben geïnstalleerd. Het afgelopen jaar gingen bijvoorbeeld scholen in Beringen, Kruibeke, Retie, Zeveren, Eeklo en Deinze voor het digitale bord, en meer scholen volgen. In zekere zin vervangt het digitale schoolbord niet alleen het klassieke bord met krijtjes, maar ook oudere ‘nieuwe media’ als didactische borden, de videospeler en de projector. Digitale schoolborden komen in verschillende vormen (verscheidene groottes, met of zonder aangebouwde projector, enzovoort), maar in de meeste gevallen werkt het systeem als volgt: de leerkracht sluit zijn laptop aan op een beamer, die hij vervolgens richt op het digitale schoolbord. Dat toestel geeft informatie terug aan de computer, zodat een druk op het oppervlak in essentie een muisklik simuleert. Het systeem is dus vergelijkbaar met het aanraakscherm van een pda. Een aantal borden combineert zelfs handindrukken en pennetjes: de eerste worden gebruikt om objecten te verslepen, de tweede om (in verschillende kleuren) tekst op het bord te schrijven. Die kan vervolgens ook worden opgeslagen.
Prijs is drempel
Er zijn wereldwijd een tiental leveranciers van digitale schoolborden, met als belangrijkste spelers het SMART Board van het Amerikaanse SMART Technologies en het ActivBoard van het Britse Promethean. Maar er zijn ook klassieke technologiefabrikanten die zich ermee bezighouden, zoals het Japanse Hitachi.
Puur technologisch verschillen ze echter niet zo veel van elkaar: er zijn eigenlijk slechts drie varianten. De belangrijkste is een druksensitief bord, dat elke druk doorgeeft aan de pc, maar er is ook een elektromagnetisch bord dat met een speciaal pennetje moet worden bediend, en een derde systeem waarbij niet het bord, maar een pennetje wordt aangesloten op de computer, en dus van elk klassiek whiteboard (of zelfs een witte muur) een digitaal schoolbord kan worden gemaakt.
Er worden ondertussen meer en meer grotere bestellingen geplaatst bij die leveranciers. De scholengroep 15 Limburg Noord, die vijftien scholen overkoepelt in het noorden van Limburg, installeerde onlangs bijvoorbeeld evenveel digitale borden in zijn verschillende filialen. “Je kan er op een heel andere manier mee lesgeven”, zei directeur Joep Bullen afgelopen zomer, toen hij het project voorstelde aan de regionale pers. “Biologie, aardrijkskunde en geschiedenis worden een stuk interessanter, want leerkrachten kunnen alles veel levendiger tonen. We starten nu volop met opleidingen voor ons personeel.”
Zelfs gemeentebesturen kopen steeds vaker meerdere borden aan voor hun gemeenteschool. Decision Tree Consulting, een Londens marktonderzoeksbedrijf, zegt dat er tegen het einde van dit jaar ongeveer 13.000 digitale schoolborden zullen geïnstalleerd zijn in Belgische klaslokalen. Voor alle duidelijkheid: zelfs als die projectie klopt is dat cijfer nog lang niet voldoende om elk klaslokaal in Vlaanderen van een digitaal schoolbord te voorzien. De tijd dat het klassieke schoolbord volledig zal vervangen zijn door een digitale variant is dus nog ver af.
Dat komt vooral door de prijs. Een doorsnee digitaal schoolbord, inclusief beamer, kost zo’n 3.000 euro, en dat is niet weinig voor een gemiddeld informaticabudget. Scholengroep 15 Limburg Noord had enkele maanden geleden 100.000 euro beschikbaar voor een ict-investering, maar gaf het merendeel van dat geld uit aan negentig laptops. Ook in andere scholen zijn er een hoop dingen die prioriteit hebben op de aankoop van een digitaal schoolbord.
“De laatste jaren zijn we meer en meer lokalen aan het uitrusten met gewone beamers, vooral omdat de prijs daarvan een heel stuk gezakt is”, zegt de ict-coördinator van een middelbare school in de buurt van Leuven. “De kostprijs van zo’n digitaal schoolbord schrikt zwaar af.”
Maar het is nog een relatief nieuwe technologie, die haar boomcyclus nog moet bereiken. Volgens Decision Tree Consulting is de wereldwijde industrie van interactieve schoolborden nu al 670 miljoen euro waard. Tegen 2011 zal één klaslokaal op de zeven in de wereld al over een digitaal schoolbord beschikken, zegt de marktonderzoeker, die de verkoop van digitale schoolborden in 66 landen volgt.
Volgens Ben Jochems, marketingmanager bij VSV, het bedrijf dat de SMART Board verdeelt in België, heeft de prijs ondertussen ook al een ernstige daling ingezet. “Met het volume zakt de prijs. Een SMART Board kostte twee jaar geleden nog 2.600 euro, beamer niet meegerekend, maar ondertussen hebben we al modellen van 1.700. En ook de prijs van een beamer blijft dalen. Ik weet het: een gemiddelde school zal haar informaticabudget veeleer besteden aan twintig pc’s dan aan digitale schoolborden. Maar er moet nog wat gecommuniceerd worden: veel scholen kennen de technologie nog niet. Anders waren er geen lagere gemeentescholen die wél in de technologie investeren, terwijl bepaalde secundaire scholen, waarvan je verwacht dat ze meer budget hebben, het digitale schoolbord links laten liggen.”
Software
Ook speciale software voor digitale schoolborden is nog niet voorhanden. Sommige leveranciers, zoals SMART Technologies, leveren zelf aangepaste software, maar de meeste scholen kopen alleen maar de borden aan en gebruiken het digitale schoolbord gewoon als een uitvergroting van hun computerscherm. Ze gebruiken er dus dezelfde educatieve software op die ze ook al gebruikten op individuele computers, of bezoeken er websites. Op het internet zijn er inmiddels ook al talloze webpagina’s met gratis lesmateriaal dat geoptimaliseerd is voor digitale schoolborden (voorbeelden: www.schoolbordportaal.nl en www.digibordopschool.nl). Ondertussen zijn een aantal educatieve uitgeverijen, waaronder Van In in Wommelgem, bezig met aangepaste software voor digitale schoolborden. En ook de leveranciers van de hardware laten zich niet onbetuigd. VSV heeft zelfs enkele leerkrachten aangeworven om aangepaste inhoud voor de SMART Boards te maken, en het bedrijf riep zelfs een heus opensourcenetwerk in het leven op het internet, waarin leerkrachten hun aan het SMART Board aangepaste lesinhouden met elkaar kunnen uitwisselen. “In Groot-Brittannië, de VS en Canada werkt SMART Technologies samen met educatieve uitgeverijen, die speciaal voor de toestellen software maken die beantwoordt aan de eisen van het onderwijssysteem in die landen. In België zijn we zo ver nog niet. Maar ook wij denken dat een digitaal schoolbord niet uitsluitend een projectiescherm mag zijn, en leveren dus zelf content. Bovendien telt het forum waarop leerkrachten hun SMART Board –lessen met elkaar kunnen uitwisselen, ondertussen al zo’n 3.000 geregistreerde leden.”En ook aan de hardware wordt nog hard gewerkt. Een volgende stap is het overslaan van de projector: SMART Technologies stelde begin juli al een eerste SMART Board voor dat uitsluitend met een grote plasmamonitor werkt. “Die technologie is nog te duur voor een algemene adoptie bij scholen”, geeft Jochems toe. “Maar voor ons is het duidelijk dat dat de richting is waarin we scholen de volgende vijf à tien jaar zullen zien evolueren. De projector overslaan, en dus voorkomen dat leerkracht of leerlingen aan het bord in de weg staan van het beeld, is de volgende stap.”
Ronald Meeus
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier