‘N-VA-politici staan niet boven Europese rechtspraak en kunnen gefilmd worden’

Of de cameraregelingen waarvan sprake inderdaad zo strikt wettelijk/juridisch/privacy-gewijs zullen worden geïmplementeerd (we hebben hierover nog geen voorstel gezien) is afwachten. Voor de aandachtige en iets meer technisch aangelegde lezer: spyware is nog steeds geen nieuw stiekem camerasysteem, maar wel schadelijke software voor uw PC of Mac. De vraag van vandaag handelt echter over iets fundamenteler: mag ik een politicus filmen, al dan niet stiekem?

Dat is een interessant thema. Als privacyjurist en -activist kan ik niet zomaar de ene dag privacy naar voren schuiven als essentieel mensenrecht en de volgende dag een politica verhinderen haar rechten uit te oefenen.

De arresten Von Hannover I en Von Hannover II gelden hierover als absolute referentie in de Europese rechtspraak. In juni 2004 stelde het EHRM (Europees Hof voor de Rechten van de Mens) het volgende:

“A fundamental distinction needs to be made between reporting facts – even controversial ones – capable of contributing to a debate in a democratic society relating to politicians in the exercise of their functions, for example, and reporting details of the private life of an individual who, moreover, as in this case, does not exercise official functions.”

Wat politici doen tijdens de uitoefening van hun functie (breed te interpreteren), wordt dus aangehaald als voorbeeld van feiten die bijdragen aan het maatschappelijk debat. Het komt erop neer dat van alle publieke figuren, politici het minst moeten rekenen op respect voor hun privacy. In het Von Hannover II arrest wordt bovenstaand principe verder uitgewerkt. Het EHRM benadrukt eerst dat het recht op respect voor het privéleven (artikel 8 EVRM) en de vrijheid van meningsuiting (artikel 10 EVRM) evenveel bescherming verdienen. Welk recht voorgaat hangt af van de omstandigheden.

Hoe bekend is de persoon in kwestie? Levert de uiting (het artikel en video) een bijdrage aan het algemeen maatschappelijk debat? Criteria die relevant zijn voor de belangenafweging, en in dit geval er alleszins op wijzen dat de partijleden die op film staan weinig ruimte tot klagen hebben. Een ander interessant arrest in deze kwestie is Flinkkilä and Others v. Finland, waar een magazine onder vuur lag omdat ze foto’s van een politiek figuur en zijn maîtresse had gepubliceerd. Het Hof oordeelde dat dit niet zwaarwichtig genoeg lag om het magazine te veroordelen, én dat de maîtresse door haar relatie was toegetreden tot het publiek domein.

Conclusie

Een politicus heeft volgens de rechtspraak van het EHRM met andere woorden een zeer beperkt recht op privacy. Volgens het Hof is zo goed als alles wat ze doen op de één of andere manier gelieerd aan een debat binnen het algemeen belang.

Wat betreft het filmpje op Apache, is er dus juridisch heel weinig aan de hand. Vraag blijft hoe het zit met de privacy van betrokkenen in het filmpje die geen publieke functie hebben. Dat ligt veel moeilijker, al zal de persvrijheid en integriteit voor onderzoeksjournalisten daar ook de nodige bescherming rond bieden. Volledige conformiteit zou men kunnen bekomen door niet-publieke figuren te maskeren.

Mag je politici nu filmen op de openbare weg of een publieke plaats? Wanneer dit een bijdrage levert aan het maatschappelijk debat, en tenzij je daarmee een inbreuk zou maken op de wegcode of andere regelgeving, hebben politici geen poot om op te staan. Of het nu om Coca-Cola of dure champagne gaat, blijkt daarbij geheel irrelevant.