Kunst op de blockchain wordt de laatste maanden voor recordbedragen verkocht. Wat zijn NFT’s en waarom zijn die dingen ineens miljoenen waard?
SuperRare, een marktplaats voor NFT-kunst, heeft net een Serie A kapitaalsronde van 9 miljoen dollar afgerond. Het bedrijf kreeg deze week omgerekend 7,6 miljoen euro van een reeks investeerders, waaronder SamsungNext, Ashton Kutcher en Marc Benioff (u misschien bekend als de baas van Salesforce). De waarde van NFT-kunst en de bedrijven die de markt opbouwen is de laatste maanden dan ook pijlsnel de hoogte in gegaan. Volgens sommigen gaat het om een globaal fenomeen, de toekomst van het digitaal kunst verzamelen, terwijl anderen het vooral zien als Ponzifraude. Maar wat is dat eigenlijk, zo’n NFT?
De basics
NFT staat voor ‘non-fungible token’ of ‘uniek bewijs’, en het is een stuk data dat wordt bijgehouden op een blockchain (meestal Ethereum). Zo’n token staat voor een digitaal goed, zoals een tekening, video of bijvoorbeeld een digitaal voorwerp in een videogame. Elke NFT is uniek en kan als een soort certificaat verhandeld worden. De NFT introduceert dus een soort schaarste in een ecosysteem waarin je dingen oneindig kunt reproduceren.
Waar er van een traditioneel kunstwerk meestal maar één origineel exemplaar bestaat, is dat met een digitaal kunstwerk namelijk niet zo. Je kan een digitale tekening makkelijk kopiëren en zonder kwaliteitsverlies op je eigen computer zetten. Maar zo’n NFT is wel uniek, en wordt door sommigen gezien als een soort bewijs dat de eigenaar ervan het ‘originele exemplaar’ bezit. Op die manier voegt het systeem eigendomscertificaten toe aan digitale goederen die vroeger enkel een maker hadden en eventueel een copyright. Een digitaal werk kan dan wel op duizend computers staan, de enige ‘eigenaar’ is degene met het certificaat, en dat certificaat wordt op een blockchain bijgehouden om te zorgen dat er niet mee wordt gemorreld. Dat is althans het principe.
Goudkoorts
We zagen de voorbije weken een heuse goudkoorts rond NFT’s en digitale kunstwerken. Een geanimeerde gif van Nyan Cat, de meme uit 2011, werd in februari door de originele artiest verkocht als NFT voor meer dan 500.000 dollar. Jack Dorsey, CEO van Twitter, veilde een NFT van zijn eerste Tweet voor 2,4 miljoen euro. Veilinghuis Christie’s verkocht dan weer een NFT van een kunstwerk van digitaal artiest Beeple voor zo’n 60 miljoen euro. Dat is veel geld voor een digitaal token dat voornamelijk neerkomt op opscherprecht. Het kopieerrecht van het werk in kwestie blijft bijvoorbeeld bij Beeple.
De pijlsnelle groei van NFT-prijzen mag tot nadenken zetten. Interesse in cryptokunst is de voorbije weken vergelijkbaar met die voor ICO’s (initial coin offerings, weet u nog?) eind 2017: een gigantische hype dus, die best wel eens uit elkaar kan spatten wanneer er regulering komt. Net als munten op de blockchain is ook de NFT-markt momenteel een speeltuin voor speculanten, met alle bijhorende pieken en dalen in de waarde van de werken. Een stabiele investering is zo’n NFT alvast niet, maar dat heeft enthousiastelingen nog nooit tegengehouden.
Voor de artiesten
Cryptokunst wordt door bedrijven als SuperRare gezien als, uiteraard, een disruptie van de huidige kunstmarkt. NFT’s zouden artiesten van minderheden en uit minder rijke landen de mogelijkheid geven om hun lot in eigen handen te nemen. Een artiest in Cuba of Iran zou via NFT’s zijn werk kunnen verkopen aan internationale handelaars, iets wat hij onder meer traditionele omstandigheden niet kan.
Het voordeel van zo’n Ethereum NFT is bovendien dat het token een ‘smart contract’ is, waarin bijvoorbeeld kan worden aangegeven dat de artiest die het werk eerst heeft verkocht royalties krijgt wanneer het werk in waarde stijgt. Dit is onder meer wat SuperRare doet, met een commissie van 10% op volgende verkopen van de NFT.
Wat vinden de artiesten daar zelf van? Die zijn verdeeld. Hoewel mensen als Beeple enkele miljoenen aan deze nieuwe manier van kunst verkopen verdienen, zien we ook veel wantrouwen.
Het zakenmodel van veel digitale artiesten die als zelfstandige werken, draait momenteel grotendeels rond Patreon en commissies. Voor hen is het zaak om op sites als Instagram en Twitter volgers te vergaren en naamsbekendheid te krijgen die mogelijk tot betaald werk kan leiden. Vooral de kleinere artiesten lijken als de dood voor NFT’s, omdat hun werk wel vaker ‘gestolen’ wordt: de beelden worden gekopieerd en opnieuw gepost zonder het watermerk of de bron, waardoor minder fans tot bij de originele artiest komen. Het idee dat iemand via hetzelfde principe hun werk achter hun rug kan verkopen door er een NFT van te maken, boezemt dan ook angst in.
Daarnaast maken nogal wat mensen, waaronder artiesten, zich zorgen over het milieu-aspect. Dat is bij NFT’s gelijkaardig aan dat van cryptomunten: blockchain en de berekeningen ervoor vereisen elektriciteit. Veel elektriciteit. En hoewel daar veel elektriciteit uit groene bronnen bij is, heeft een NFT momenteel dus een ecologische voetafdruk.
Levensduur
Stel, je besluit te investeren in NFT’s en koopt, we zeggen maar wat, de eerste tweet van Jack Dorsey. Hoe lang blijft die investering dan gelden? Het ene kunstwerk is al fragieler dan het andere. Oude schilderijen van Da Vinci worden onder zeer specifieke omstandigheden bewaard, maar ze houden het wel al eeuwen vol. Hoe lang gaat zo’n NFT mee? Dat blijkt nogal af te hangen van het bedrijf waar je ze koopt.
Een onderzoeker maakte op Twitter bekend dat alvast een deel van de NFT’s die verkocht worden bestaan uit url’s en metadata, en niet het eigenlijke werk zelf bevatten. Vaak zijn die url’s van de start-up die de NFT uitgaf, of bevatten ze een IPFS hash, een verwijzing naar waar het digitale bestand opgeslagen wordt. In het eerste geval moet je hopen dat de start-up in kwestie niet ten onder gaat, want de kans is klein dat hun servers blijven bestaan in dat geval. Het tweede geval is iets veiliger, maar vereist nog altijd dat iemand het ‘originele’ digitale bestand blijft hosten.
Toekomstmuziek
NFT’s hebben nogal wat gemeen met cryptomunten, en niet alleen omdat ze allebei op de blockchain staan. De technologie heeft een reeks boeiende mogelijkheden. Denk bijvoorbeeld aan NFT’s voor digitale goederen in videogames. Wie betaalt voor een uniek hoedje in zijn online shooter, wil zeker zijn dat die niet gekopieerd wordt. Een markt zit daar ongetwijfeld in. Ze bieden ook verschillende soorten artiesten de mogelijkheid om een zekere eigendom en waarde aan hun expertise te hangen. Dan gaat het niet alleen om visuele artiesten maar ook bijvoorbeeld om dansers die met nieuwe bewegingen komen, of componisten.
Maar net als cryptomunten is er amper regulering. Niet elke aanbieder van NFT’s lijkt grondig na te kijken of het werk wel aangeboden wordt door de originele artiest, en wie investeert weet ook niet zeker hoe lang hij of zij van die investering zal kunnen genieten.
En dan is er nog de hype. Je kan je altijd de vraag stellen of 60 miljoen euro voor een digitaal werk een correcte prijs is, of het gevolg van een bubbel. Beeple, de artiest van dat werk van 60 miljoen, vreest overigens zelf dat laatste. ‘Ik denk dat het een bubbel is’, vertelde hij na de verkoop aan cryptosite Coindesk. ‘En als het nu geen bubbel is, dan geloof ik dat het binnenkort wel zo zal zijn want er zijn gewoon heel veel mensen die deze markt binnenstormen.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier