Wat als we de data voor ons laten werken?

Big data-bedrijven investeren massaal om gebruikersdata te pakken te krijgen, en ook Vlaamse bedrijven worden meegezogen in de datarace. De burger doet daar vandaag nauwelijks voordeel bij, schrijft Esther De Loof, operationeel directeur van SolidLab Vlaanderen.

‘If you’re not paying for the product, you àre the product’: de boutade gaat al mee sinds de jaren zeventig, maar is de voorbije jaren alleen maar treffender geworden. Alleen botst die onstilbare datahonger op harde grenzen: de strikter geworden GDPR-regels, maar ook de torenhoge investeringen. Bedrijven als Meta en Alphabet, het moederbedrijf van Google, kunnen er riante bedragen aan besteden, maar de Europese economie, waar je heel wat kleine en middelgrote ondernemingen vindt, kan niet meespelen op dezelfde schaal. Daardoor heeft de datarace in de EU een schadelijk effect: ze fnuikt innovatie en zet een rem op startende ondernemingen in de data-economie. En de burger? Die deelt meer data dan ooit, maar krijgt er bitter weinig voor in de plaats.

Stel dat je sportcoach via een koppeling van je smartwatch met jouw persoonlijke datakluis je trainingen kan bijsturen, of stel dat je je diëtist inzage kan geven in je aankooplijst van de supermarkt. Het zou onze gezondheidszorg helpen om de grote stap te zetten van ziektes behandelen, naar ziektes voorkomen. Een aanpak die bijna altijd goedkoper en succesvoller is. Welke informatie je precies wil delen met je coach of diëtist, dat kies je zelf.

Of stel dat je je energieverbruik kan delen met een app, gecombineerd met de energetische prestaties van je woning en de agenda van het gezin, om zo aan optimale temperatuurregeling te doen in je huis. Zeker vandaag kan dat helpen om fors wat geld te besparen.

Meer dan een slot op de privacy

Met behulp van de Solid-technologie kunnen we het roer omgooien. Hoe werkt het? De Solid koppelt databeheer en -opslag los van de apps, webshops of websites die deze gegevens gebruiken. Als burger kan je een provider kiezen die instaat voor jouw persoonlijke datakluis. Niet de app die je graag wil gebruiken heeft controle over je data, maar wel jijzelf. Jij kiest zelf met wie je welke gegevens deelt. En als er gegevens aangepast moeten worden, zoals een postadres, dan moet dat maar op één plek gebeuren.

Die architectuur moet data vlotter en tegelijk op een beter gecontroleerde manier laten stromen. Waarom is dat nodig? Data is haast een vies woord geworden. En het vertrouwen van burgers in dataveiligheid bevindt zich op een historisch laag peil, zo blijkt uit de digimeter van imec. Solid betekent een extra slot op onze privacy – en geeft je de controle om op élk moment te kiezen of je je data nog verder wil delen. Het geeft bedrijven, maar ook lokale overheden of zorgverstrekkers waar veel burgers vandaag al een sterke vertrouwensband mee hebben, de kans om het verschil te maken op het vlak van zorgvuldig databeheer.

Van big tech naar good tech

Maar Solid is veel meer dan een extra slot op je privacy. Het kan een gamechanger worden voor het internet. Alle energie die bedrijven vandaag pompen in het vergaren en updaten van data, kunnen ze investeren in diensten die een wezenlijk verschil maken voor hun gebruikers. Dat zal nodig zijn ook, want wie nog data wil krijgen, zal het vertrouwen van burgers moeten winnen, en vervolgens behouden. Want net zo vlot als ze toegang kunnen geven tot welbepaalde data, zullen burgers de toegang tot hun kluisje weer kunnen afsluiten. Je zal je aankoopgegevens pas delen met een supermarkt als die daar mooie kortingen tegenover zet, bijvoorbeeld. Of je zal gezondheidsgegevens pas delen als het je écht helpt om gezond te blijven.

Bedrijven die innoveren op basis van datakluizen zullen hun concurrentiepositie aanzienlijk kunnen verhogen ten opzichte van de traditionele grote dataspelers. Met hun vernieuwende diensten zullen ze een heus nieuw datapotentieel kunnen aanboren. Zo kan technologie weer doen waarvoor het uiteindelijk bedoeld was: ons leven beter, comfortabeler en gemakkelijker maken. Van big tech naar good tech, dus.

Revolutie in Vlaanderen

Opvallend detail: het is de geestelijke vader van het wereldwijde web (www), Tim Berners-Lee, die meewerkt aan Solid. Het internet van vandaag staat immers mijlenver af van het open source-datanetwerk dat hij in de begindagen voor ogen had. Berners-Lee zet trouwens ook z’n schouders onder het Vlaams datanutsbedrijf, dat er als een neutrale verkeerswisselaar voor moet zorgen dat data vlot kan stromen tussen overheid, bedrijven en de beveiligde datakluizen van burgers. De wind lijkt alvast goed te zitten: datatech is het eerste speerpunt van Flanders Technology & Innovation, het grootschalig project rond technologie en innovatie dat de Vlaamse regering binnenkort uitrolt. En ook de Vlaming zelf lijkt er klaar voor, zo leert de eerste editie van de SolidMonitor van imecs SolidLab Vlaanderen. 61% van de Vlamingen staat positief ten opzichte van datakluizen, 41% ziet zichzelf een datakluis gebruiken in de nabije toekomst.

Vlaanderen gaat nu samenwerken met ‘trusted partners’ in de HR – en mediasector, om Solid onmiddellijk te kunnen inzetten voor diensten met meerwaarde. Zo kwam er recent een integratie van Doccle, en volgen een samenwerking met uitzendbureau Randstad en een mediaproeftuin. Ook voor aktes en de paperassen rond een verhuis kan Solid een revolutionaire vereenvoudiging betekenen.

Het spannendste aan heel deze internetrevolutie? Ze vindt deze keer niet plaats in het Verre Oosten of in Silicon Valley, maar hier in Vlaanderen. Als we het slim aanpakken, dan zullen onze bedrijven en burgers er als eersten de vruchten van plukken.

Esther De Loof is operationeel directeur van SolidLab Vlaanderen, een interuniversitaire samenwerking die de ontwikkeling, adoptie en nieuwe verdienmodellen van persoonlijke datakluizen onderzoekt.