Facebook excuseert zich voor…. Het is een opener die techjournalisten minstens elk jaar uit de kast kunnen halen. Als we de flaters van de afgelopen jaren opsommen vragen we ons af of Mark Zuckerberg niet beter zou opstappen.
Facebook doet iets, gebruikers, media, gerecht of politiek merken dat dit privacy schendt, Zuckerberg zegt ‘oeps, het zal niet meer gebeuren” en X-maanden later gebeurt er iets anders. Dat is in grote lijnen de cyclus die Facebook al zijn hele leven doormaakt.
‘Dumb fucks’
De oprichter en ceo van Facebook wist in 2004 al dat we maar al te graag onze gegevens prijsgeven en ervan uitgaan dat Facebook ze als een goede huisvader zou bewaken. ‘They trust me, dumb fucks’, aldus the Zuck in een gelekt privégesprek uit 2004.
Het besef dat Facebook geen moer geeft om privacy kwam er eind 2007 al, bij de lancering van Facebook Beacon. Opzet? Kocht of deed je iets op een van de 44 partnersites van Facebook, dan werd dat automatisch geplaatst op je wall (de voorloper van de nieuwsfeed). Op het randje nog leuk voor wie een cool videospel koopt, maar net iets minder voor wie stiekem een verlovingsring of attributen voor in de slaapkamer aanschaft.
Beacon werkte goed, zo werd de informatie zelfs gelinkt als je niet was ingelogd op Facebook. Je kon het posten ook niet tegengaan en al snel volgde een golf van protest. De functie werd snel aangepast en in 2009 stopgezet. Vier jaar later sprak Zuckerberg van een ‘vergissing’. Iets verder in die excuusbrief klinkt het dat hij “toegewijd is om van Facebook een leider in transparantie en privacycontrole te maken.” Dat was in 2011. We wachten nog steeds op dat leiderschap.
Dat gegevens zomaar kunnen worden misbruikt wist Facebook al in 2010. Toen schraapte een ethische hacker zo’n 100 miljoen profielen. Weliswaar enkel de publieke info, maar ook toen wezen privacyorganisaties het bedrijf erop dat de privacyinstellingen te ingewikkeld zijn en dat het te makkelijk is om iemands gegevens van het netwerk te verzamelen.
In datzelfde jaar verklaarde Mark Zuckerberg doodleuk op een podium dat privacy niet langer de sociale norm is. “Mensen zijn er comfortabel mee dat ze online meer informatie delen met meer mensen. De sociale norm is veranderd met de tijd.”
Wat Zuckerberg zegt is één ding. Wat hij in de gebruiksvoorwaarden zet is mogelijk nog extremer. Zo zorgt een aanpassing in 2013 er voor dat alle profielfoto’s in een centrale databank komen en adverteerders ze via gezichtsherkenning kunnen gebruiken. Sinds 2014 eist het bedrijf toestemming op je gps, bluetooth en wifi te gebruiken om je locatie te bepalen.
Censureren (of net niet)
Een ander heikel punt is hoe Facebook er maar niet in slaagt om zijn wereldwijd platform vlot te beheren. Naarmate de site meer inzet op foto’s, video’s en live video, blijkt dat Facebook niet echt is opgezet met naaktheid. Een tepel (of iets wat er op lijkt) is absoluut uit den boze. Wie de regels schendt, dreigt even te worden verbannen van het platform. Ook geweld, bedreigingen, pesterijen en beledigingen zijn niet welkom. Zo werd zelfs het Franse schilderij L’Origine du Monde’ onterecht als pornografie gelabeld.
Soms reageert Facebook te streng, soms te laks. Misschien geen ramp op een klein internetforum, maar wel op een platform dat door een derde van de wereldbevolking gebruikt.
Wordt dat dan steeds grondig gecontroleerd? Uiteraard niet. Vorig jaar nog bleek dat beelden van kinderporno, maar ook extremistische posts die oproepen tot aanslagen ondanks rapportering niet zomaar wordt verwijderd. Soms reageert Facebook te streng, soms te laks. Misschien geen ramp op een klein internetforum, maar wel op een platform dat door een derde van de wereldbevolking gebruikt.
Het lukt niet
Bij elk nieuw schandaal komt hij er vanaf met excuses en ‘het zal niet meer gebeuren’. Sorry Mark, het blijft gebeuren.
Wegens overaanbod moeten we onze lijst met flaters en ongepastheden van Facebook sterk inperken. Facebook en Whatsapp zouden eerst geen data delen, vervolgens toch, Zuckerberg wil dat aandeelhouders minder rechten krijgen (ten voordele van zijn eigen controle), Facebook volgt zelfs mensen die geen lid zijn (en werd daarvoor veroordeeld in ons land) en dan is er nog de (verplichte?) medewerkering van Facebook aan het Prism-programma van de NSA. We kunnen deze opsomming drie keer langer maken en ongetwijfeld zijn we minstens twee ernstige privacyschendingen vergeten te vermelden.
Exit Zuck? Helaas
Waar we met deze opsomming naartoe willen is dat Mark Zuckerberg op veertien jaar tijd een machtig imperium heeft uitgebouwd, maar zich daarbij blijft gedragen als CEO van een kleine start-up. Bij elk nieuw schandaal komt hij er vanaf met excuses en ‘het zal niet meer gebeuren’. Sorry Mark, het blijft gebeuren.
Dit is het moment waarop we zouden kunnen stellen dat Zuckerberg moet opstappen. Zijn succesvol bedrijf heeft een keerzijde waar enkel dictators trots op kunnen zijn. Maar laten we ons geen illusie maken: Zuckerberg heeft zelf genoeg macht binnen zijn organisatie om aan te blijven en de realiteit is dat Facebook’s businessmodel leeft van min of meer gelegaliseerde privacyschending.
Zowel Zuck als een eventuele opvolger hebben als voornaamste taak die privacyschending vol te houden, daar munt uit te slaan en intussen ervoor te zorgen dat wij als gebruikers het niet zo erg vinden, of niet merken. De kassa rinkelt zo lang we blijven vertrouwen in Facebook, Instagram en Whatsapp. We kunnen Zuckerberg een eikel of een idioot vinden. Maar de realiteit is dat u en ik de dumb fucks zijn.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier