Zuckerberg verdedigt vrije meningsuiting om zijn bedrijf te onderscheiden van Chinese concurrenten

Facebook-topman Mark Zuckerberg heeft een pleidooi gehouden voor een brede invulling van de vrijheid van meningsuiting om en passant bedrijven te bekritiseren die zich aanpassen aan de waarden van China.

Aan de universiteit van Georgetown gaf Zuckerberg zijn visie over hoe de vrijheid van meningsuiting volgens hem moeten afgewogen worden tegenover het offline halen van haatberichten. In een betoog van 35 minuten waarin hij rijkelijk putte uit de Amerikaanse geschiedenis – van Frederick Douglass en Martin Luther King tot de oorlog in Vietnam en het Eerste Amendement van de Amerikaanse grondwet – verdedigde de Facebook-baas een brede invulling van de vrijheid van meningsuiting.

“De meeste mensen zijn het eens met het principe dat je dingen moet kunnen zeggen die andere mensen niet leuk vinden, maar dat je geen dingen mag zeggen die anderen in gevaar brengen”, zei Zuckerberg. Dat bracht hem bij de vraag: wanneer breng je iemand precies in gevaar met je mening, en waar trek je de grens. Die vraag is natuurlijk niet nieuw – John Stuart Mill gaf er 160 jaar geleden al een vrij goed antwoord op. Wat wel (relatief) nieuw is in die discussie, is het internet, en “veel argumenten over wat je online mag zeggen zijn gerelateerd zijn aan nieuwe eigenschappen van het internet zelf”, meent Zuckerberg.

Evenwichtskunstenaar

Dus begon hij de positieve en negatieve effecten die inherent zijn aan het internet (en aan zijn platform in het bijzonder) tegenover elkaar af te wegen. Een platform als Facebook heeft veel mensen een stem gegeven, klopte hij zich op de borst. Veel ideeën raken veel sneller verspreid, maar daar tegenover staat dat ook fake news viraal kan gaan. Of: mensen kunnen zich verzamelen in groepen die voorheen nooit gevormd zouden kunnen worden, maar die nieuwe groepen kunnen ook polarisatie in de hand werken. En tot slot: het internet laat mensen dingen delen die ze vroeger voor zich moesten houden. Ook dat heeft zowel een positief als een negatief effect: je kan niet alleen getuige zijn van een familiefeest aan de andere kant van de wereld, maar ook van ongefilterd geweld – denk aan de Nieuw-Zeelandse schutter die in maart een livevideo van zijn gruweldaden op Facebook gooide.

Zuckerberg stelde zichzelf voor als een evenwichtskunstenaar die twee verantwoordelijkheden probeert te verzoenen: enerzijds gevaarlijke content zo snel en effectief mogelijk van zijn platform verwijderen en anderzijds een zo breed mogelijke definitie van de vrijheid van meningsuiting voorhouden.

Haatberichten vallen niet onder die definitie, beklemtoonde de Facebook-CEO: “Als je zegt dat immigranten ongedierte zijn of dat alle moslims terroristen zijn, dan kunnen anderen het gevoel krijgen dat ze die groepen moeten aanvallen. Dus dat staan we niet toe.”

Als het specifiek over hoaxes of wetenschappelijk foutieve berichten, dan ligt de focus voor Zuckerberg op “het aanpakken van desinformatie die lichamelijke schade kan veroorzaken”. Lees: Facebook zal strenger zijn voor anti-vaccinatieberichten dan voor iemand die verdedigt dat de aarde plat is, want met dat laatste wordt niet meteen iemands gezondheid geschaad.

Politieke beïnvloeding

Maar het allerbelangrijkst voor Facebook blijft het opsporen van valse accounts. “Focus op authenticiteit en het verifiëren van accounts is een veel betere oplossing dan een steeds verdergaande definitie van welke berichten schadelijk zijn”, aldus Zuckerberg. Facebook heeft dan ook een probleem met nepaccounts, die gelinkt zijn aan Russische inmenging in aanloop van de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016.

Nu de campagne voor de presidentsverkiezingen van 2020 er zit aan te komen, had Zuckerberg het ook over zijn beleid over politieke advertenties. “Gezien de gevoeligheid errond, heb ik erover nagedacht om ze helemaal te bannen”, zei hij. De controverse errond is groter dan het zakelijk profijt dat zijn bedrijf eruit haalt, klonk het. “Maar politieke advertenties zijn een belangrijke manier om je stem te kunnen laten horen, vooral voor lokale kandidaten, nieuwe uitdagers en belangengroepen die anders niet veel aandacht krijgen. Het verbannen van politieke advertenties bevoordeelt de heersende politici die al veel aan bod komen in de media.”

De Facebook-CEO weigert politieke advertenties te factchecken – ze zullen dus ook op zijn platform verschijnen als er leugens in verteld worden. “Mensen moeten zelf kunnen zien wat politici zeggen. Als iets nieuwswaardig is, halen we het niet offline. Ik weet dat veel mensen het daar niet mee eens zullen zijn, maar ik denk dat het in een democratie niet correct is dat een privébedrijf politici of nieuws gaat censureren.”

Hong Kong

Het volledige relaas over hoe Zuckerberg worstelt met de afbakening van de vrijheid van meningsuiting en welke nuances daar allemaal bij komen kijken, stond vooral in het teken van het punt dat hij écht wilde maken. Na een opbouw van 27 minuten, maakte hij duidelijk waar hij naartoe wilde: “We zijn het er misschien niet helemaal over eens waar we precies de grens moeten trekken in al deze kwesties, maar we kúnnen hier tenminste over discussiëren.” Daarmee bedoelde hij: dat is andere koek in China, waar de overheid die grens vastlegt.

Zuckerberg, die getrouwd is met de Chinees-Amerikaanse Priscilla Chan en tien jaar geleden Chinees is beginnen leren, trok in 2014 met een charme-offensief naar China. Hij kwam van een kale reis thuis. “Ik wilde onze diensten naar China brengen omdat ik de hele wereld wilde verbinden en omdat ik geloofde dat we daar een open samenleving konden helpen creëren. Ik heb hard gewerkt om dit mogelijk te maken, maar we vonden daar geen overeenstemming over, ze lieten ons niet binnen.”

“China bouwt zijn eigen internet gericht op zeer verschillende waarden en exporteert nu zijn visie op internet naar andere landen. Tot voor kort werd het internet in bijna elk land buiten China gedefinieerd door Amerikaanse platforms met sterke waarden voor vrije expressie. Er is geen garantie dat deze waarden zullen winnen. Tien jaar geleden waren bijna alle grote internetplatforms Amerikaans. Vandaag zijn zes van de top tien Chinezen”, vertelde hij.

Het gevolg daarvan beginnen we vandaag te zien, aldus Zuckerberg. Hij verwees naar videoplatform TikTok als “de Chinese app waarin vermeldingen van de protesten in Hong Kong worden gecensureerd, ook in de VS”. “Is dat het internet dat we willen?”, vroeg hij. Tegelijk plaatste hij concurrent TikTok in contrast met zijn eigen dienst WhatsApp, “die door zijn sterke encryptie en privacybescherming overal wordt gebruikt door demonstranten.”

Zuckerberg speelt de kaarten ‘vrije meningsuiting’ en ‘privacy’ dus vooral om zijn platform in de markt te zetten tegenover de snelgroeiende Chinese concurrenten. Zo kondigde hij aan dat Facebook een ‘onafhankelijk toezichtsraad’ zal oprichten. Het bestuur zal bestaan uit mensen met verschillende opvattingen en achtergronden, maar die allen belang hechten aan de vrije meningsuiting. De raad zal volgens Zuckerberg de macht krijgen om bindende beslissingen te nemen over welke inhoud prioriteit krijgt op het platform. “Beslissingen die ik zelf niet zal kunnen terugdraaien”, aldus de Facebook-CEO.