Er ligt een Europees akkoord over de hervorming van het auteursrecht op tafel, dat het gebruik van media moet aanpassen aan het digitale tijdperk. Het wetsvoorstel, dat nog moet goedgekeurd worden door het Europees Parlement, kan een grote impact hebben op hoe het internet er in de toekomst zal uitzien.
De huidige wetgeving rond auteursrecht dateert al uit 2001, een tijd waarin er van YouTube of Facebook nog geen sprake was. De Europese Commissie wilde de wetgeving aanpassen aan het digitale tijdperk. Die hervorming, waar twee jaar over onderhandeld werd, zette een ongeziene lobbycampagne in gang.
Vorige zomer werd de eerste versie van de richtlijn weggestemd door het Europees Parlement, waarna amendementen konden ingediend worden. Op 12 september schaarde een meerderheid van de parlementsleden zich wel achter het aangepaste voorstel. Sindsdien vonden lange onderhandelingen tussen de Europese lidstaten plaats. Vorige maand raakten die volledig geblokkeerd. Een tiental landen, waaronder België en Duitsland, kon zich niet vinden in de finale compromistekst. Nadat de triloog van 21 januari werd afgeblazen, zijn zwaargewichten Frankrijk en Duitsland bilateraal gaan onderhandelen. Vorige week bereikten de twee landen een akkoord. Dat compromis kreeg woensdagavond op een nieuwe triloog uiteindelijk de zege van de Europese onderhandelaars en van alle lidstaten.
Uploadfilters
Het akkoord houdt het omstreden artikel 13 in stand. Daardoor worden internetplatformen rechtstreeks aansprakelijk voor alles wat hun gebruikers uploaden. Om geen inbreuk te plegen op het auteursrecht, moeten ze voortaan preventief optreden. In de praktijk betekent dit dat ze alles automatisch zullen gaan filteren. Critici vrezen dat bedrijven zulke uploadfilters uit voorzorg te streng zullen afstellen, met veel collateral damage tot gevolg.
Tegelijk speelde de bezorgdheid: als je Europese platforms een kans wil geven, moet je ze dan wel aan dezelfde voorwaarden onderwerpen als de grote techgiganten? Zo vonden België en Duitsland dat KMO’s vrijgesteld moesten worden, maar Frankrijk wilde niet weten van een onderscheid tussen grote en kleine bedrijven. In het compromis wordt nu een uitzondering gemaakt voor bedrijven die een omzet kleiner dan tien miljoen euro draaien, minder dan 5 miljoen unieke bezoekers per maand hebben én minder dan drie jaar oud zijn.
Linktaks
Ook artikel 11, met de invoering van de zogenaamde ‘linktaks’ blijft behouden. De deal is dan ook goed nieuws voor Europese persuitgevers, die klaagden dat Google en Facebook de vruchten van hun arbeid plukken. Voor hen wordt een nieuw recht in het leven geroepen dat ervoor zorgt dat ze een vergoeding kunnen krijgen wanneer er op online platformen naar hun artikels wordt gelinkt. Er wordt wel een uitzondering gemaakt voor hyperlinks die bestaan uit individuele woorden of ‘very short extracts’ (al is nog niet duidelijk om hoeveel tekens het precies zou gaan).
In een persbericht benadrukt de Europese Commissie dat er ook een uitzondering wordt gemaakt voor onderzoeksinstellingen en universiteiten. Zij krijgen vrij toegang tot teksten om data mining toe te passen, tenzij rechthouders dat expliciet weigeren. “Dit zal de ontwikkeling van data analyse en artificiële intelligentie in Europa ten goede komen”, klinkt het. Ook Europese musea en scholen zullen vrij toegang krijgen tot het auteursrechtelijk beschermde inhoud, bijvoorbeeld voor online lesmateriaal.
Het akkoord moet nog worden goedgekeurd door de Raad en het Europees Parlement. Wegens het controversiële karakter van de richtlijn is het niet gegarandeerd dat dat zal lukken. De parlementsleden maken zich alvast op voor een intensifiëring van de lobbycampagne. De stemming in het halfrond zal einde maart of begin april plaatsvinden, in ieder geval nog voor de Europese verkiezingen van mei.
