De Liga voor Mensenrechten en haar Franstalige tegenhanger Lige des Droits Humains trekken opnieuw naar het Grondwettelijk Hof tegen de Dataretentiewet. Die vormt volgens hen, na drie versies, nog steeds een inbreuk op de privacy van burgers.
De huidige dataretentiewet is er sinds 20 juli 2022 en maakt dat telecomoperatoren metadata van burgers 12 maanden lang moeten bijhouden in de strijd tegen zware criminaliteit. De ligas erkennen dat metadata daar nuttig kunnen zijn, maar zijn van mening dat het evenwicht tussen vrijheid en veiligheid ver zoek is en eisen daarom de nietigverklaring van de wet, net zoals dat al twee keer eerder gebeurde.
De dataretentiewet is een wettelijke saga die intussen al meer dan tien jaar aansleept. In het kort: de overheid wil dat telecomoperatoren metadata bijhouden. Dat zijn gegevens rond onder meer mails, telefoongesprekken en berichten. Niet de inhoud zelf, maar wel wie naar wie stuurt, vanaf waar, wanneer enz… Maar het gaat niet enkel om gegevens van mensen die verdacht zijn, maar van quasi elke burger. Zelfs in de meest recente versie volstaat het om pakweg in een treinstation te bellen en je gegevens worden bijgehouden.
3e poging in 10 jaar tijd
Een eerste versie van die wet dateert van 2013 en werd in 2015 door het grondwettelijk hof vernietigt omdat ze in strijd is met het principe van gelijkheid, non-discriminatie en het recht op respect van het privéleven. Datzelfde jaar al had de toenmalige regering een nieuw voorstel klaar: hetzelfde concept maar met striktere voorwaarden.
In 2021 werd ook die tweede versie van de wet teruggefloten door het Grondwettelijk Hof en het Europees Hof van Justitie omdat de wet massaal metadata bewaart en in strijd is met het recht op privacy. Ook toen was het de Liga voor de Mensenrechten en de Ligue des Droits de l’Homme, samen met de Ordre des barreaux francophones et germanophone, de Académie fiscale en enkele particulieren die de zaak hadden aangespannen.
(Bijna) iedereen verdacht
Fast forward en afgelopen zomer volgde een derde versie van de wet, deze keer met gedifferentieerde bewaring. Dat wil zeggen dat er enkel metadata wordt bijgehouden in bepaalde gevoelige gebieden, maar die selectie is zachts gezegd breed.
Het gaat om plaatsen met hoge criminaliteitscijfers, met cruciale instellingen zoals ziekenhuizen, stations, scholen, grensgemeenten, snelwegen, gemeenten met militaire kazernes, in de buurt van stadhuizen en universiteiten.
Kortom, je moet al diep tussen de Vlaamse akkers of Waalse Ardennen wonen, en niet communiceren met mensen daarbuiten om niet in aanmerking te komen. ‘Deze eindeloze opsomming van geografische criteria zorgt ervoor dat nog steeds op grote schaal gegevens worden bijgehouden.’, zegt Liga-voorzitter Kati Verstrepen.
De Liga voor Mensenrechten hoopt daarom opnieuw op een vernietiging van de wet. Ze nuanceert daarbij dat ze begrijpt dat de data nuttig kunnen zijn in de strijd tegen zware criminaliteit, maar de huidige wet biedt opnieuw geen antwoord op de eerdere bezwaren van het Europees Hof of het Grondwettelijk Hof. ‘We hopen dat de regering in de toekomst ernstig nadenkt over de noodzaak van de dataretentiewet en hoe tussen privacy en goede werking van justitie de juiste balans kan gevonden worden,’ zegt Verstrepen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier