Legt initiatief van Tim Berners-Lee onze data opnieuw in eigen handen?

Tim Berners-Lee, de grondlegger van het world wide web, richt een bedrijf op dat de persoonlijke data van gebruikers decentraal wil opslaan. Kan dat een einde maken aan de dominantie van de grote internetbedrijven?

Een kleine dertig jaar geleden lanceerde Tim Berners-Lee zijn voorstel voor het world wide web. De laatste jaren waarschuwt de techpionier er regelmatig voor dat zijn ‘uitvinding’ niet meer lijkt op waarvoor ze bedoeld is, omdat ze gedomineerd wordt door een handvol grote spelers die al onze data in handen krijgen.

Nu gooit de internetpionier het over aan andere boeg: in plaats van open brieven met waarschuwingen te schrijven, wil hij zelf het speelveld van de internetbedrijven betreden. Daarvoor neemt hij een sabbatical aan MIT, zodat hij CTO kan worden van Inrupt, het bedrijf dat hij in de loop van dit jaar opgericht heeft.

Gebruiker krijgt controle over zijn data

Inrupt komt met een alternatief verdienmodel, dat gebaseerd is op het open source-project Solid. Het idee erachter is dat iedere internetgebruiker zijn data ergens kan bewaren en zelf beslist met wie hij die wil delen. Denk aan iets als Dropbox, maar waarbij je niet alleen je data kan uitwisselen in de vorm van bestanden, maar ook gemakkelijk toegang kan geven tot pakweg je geboortedatum of naam. Solid komt ook met een eigen identiteitssysteem om een alternatief te bieden voor het inloggen met je Facebook- of Google-account op externe diensten.

“Solid verandert het huidige model waarbij gebruikers hun persoonlijke data aan de digitale reuzen geven in ruil voor ogenschijnlijke waarde”, kondigt Berners-Lee aan in een blog. “Want zoals we hebben gezien, was dat niet in ons belang”, verwijst hij naar de talloze veiligheidslekken en privacyschendingen bij die digitale reuzen. Op een vraag van Fast Company of hij bedrijven als Google en Facebook heeft benaderd, zegt de internetpionier “niet om hun toestemming te vragen” om iets “te introduceren dat hun verdienmodel volledig op hun kop zal zetten.”

Kickstart

Het algemene idee waarbij je apps selectieve toestemming kan geven om gebruik te maken van je data die decentraal opgeslagen zit, is op zich is niet nieuw. In een interview met Data News pleitte techpionier Jan Rabaey al voor een ‘sandbox-model’ waarbij we onze eigen data in onze eigen ‘zandbak’ houden. “Als een bedrijf gegevens van mij nodig heeft, dan moet het haar apps gaan draaien in mijn sandbox. Willen ze er toch data uithalen, dan moeten zij mij daar toestemming voor vragen en kan ik bepalen waarvoor zij mijn data kunnen gebruiken”, beschreef Rabaey dat idee.

Nieuw is dat dit idee nu omgezet wordt in een concreet initiatief dat diensten en data loskoppelt van elkaar om op die manier iets in gang te zetten. “Het kan enkel maar een succes worden als er verschillende aanbieders zijn van data-oplossingen en verschillende aanbieders van diensten, zodanig dat er competitie ontstaat. Inrupt wil die community gaan kickstarten”, vertelt Ruben Verborgh, professor semantische webtechnologie aan de UGent en sterk betrokken bij het Solid-project.

“Een verdienmodel rond data-ownership is een winner-takes-it-all-strategie, en de winnaars zijn de bedrijven die het meeste data verzameld hebben, ongeacht welke diensten ze aanbieden”, legt hij uit. “Als je een idee hebt dat beter is dan Facebook, dan kan je dat vandaag niet in de markt zetten, want Facebook bezit al alle data.”

Volgens hem kan de opensource-community rond Solid nieuwe verdienmodellen doen ontstaan omdat de concurrentie tussen diensten en data gescheiden wordt. Inrupt wil daar een voortrekker in zijn, door met een commerciële dienst te komen. In hun zog moeten start-ups met goede ideeën het speelveld van de grote internetbedrijven kunnen betreden. “In Solid is al uw data interoperabel tussen applicaties. Als een develloper een gat in de markt ziet, bijvoorbeeld een functie die een app nog niet vervult, dan kan die zelf een app maken met die functionaliteit, waarna die ook beschikbaar wordt in de andere app.”

Omslag

Kunnen Solid en Inrupt echt voor de kentering zorgen? Dat valt af te wachten, maar Verborgh ziet alvast drie factoren die kunnen bijdragen aan het succes. “Ten eerste groeit het bewustzijn van de problemen met platformen die data centraliseren – denk maar aan het veiligheidslek bij Facebook van vorige week. Mensen worden zich daar steeds meer van bewust, maar hebben nog niet de motivatie om over te schakelen op alternatieven. Ten tweede zijn er heel veel start-ups met goede ideeën die nu niet kunnen concurreren en dus baat hebben bij het nieuwe ecosysteem. Ten derde is er de GDPR, waardoor data-ownership niet langer als een interessant verdienmodel wordt gezien in Europa. De factoren zijn dus gunstig om een omslag teweeg te brengen.”

Nu al je data gaan opslaan in Solid heeft evenwel weinig zin. “Daarvoor is het nog te vroeg. We zijn redelijk snel publiek gegaan, omdat we het ecosysteem willen openzetten. Nu hebben we een platform waarop ontwikkelaars aan de slag kunnen”, aldus Verborgh.