Overheid werkt aan alternatief voor Itsme

De overheid werkt aan een eigen variant van ­Itsme, nochtans is het vandaag al deels eigenaar van het bedrijf, maar de kosten zijn een doorn in het oog.

Een van de redenen is onvrede over de macht van de app. Die is zo succesvol dat gesproken wordt van ‘monopolievorming’, schrijven Het Nieuwsblad, De Standaard en Het Belang van Limburg. Itsme zou ook fors meer geld hebben gevraagd om zijn diensten te blijven aanbieden. ‘Het is niet normaal dat we als overheid voor zoiets cruciaals afhankelijk zijn van één privébedrijf’, zegt staatssecretaris Mathieu Michel.

De plannen van de overheid komen er op neer dat je in de loop van volgend jaar zowel je identiteitskaart, rijbewijs als trouwboekje op je smartphone zal hebben. Itsme verdwijnt niet, maar krijgt er wel concurrentie bij van de federale overheid.

Dat is hoogst opmerkelijk want de grootste aandeelhouder van Itsme is diezelfde overheid. Meer nog: Itsme was van bij de start een voorkeurspartner van de overheid waarbij de bevoegde ministers lovend waren over het initiatief.

2017: lovend onthaald, 2021: samenwerking verlengd

Itsme werd in 2017 gelanceerd. Op de persconferentie destijds kwamen Jan Jambon (N-VA, toen minister voor Binnenlandse Zaken) en Alexander De Croo (Open VLD, toen minister voor Telecom en Digitalisering) speechen. ‘Het is voor de overheid moeilijk om innovatiecapaciteit voor de dag te leggen. Maar op deze manier kan de private sector innoveren op een manier die ook wettelijk geregeld is,’ klonk het toen.

De overheid omarmde Itsme, dat op zijn beurt een samenwerking is van Belfius, BNP Paribas Fortis, ING, KBC, Orange, Proximus en Telenet. Begin 2021 verlengde de overheid ook haar samenwerking met itsme, midden 2021 kwam er een kapitaalsverhoging van de zes bestaande aandeelhouders en stapte ook de overheid (via de Federale Participatie- en Investeringsmaatschappij). Itsme is daarom voor zo’n twintig procent in handen van de overheid.

2022: vragen bij betrouwbaarheid

In Het Nieuwsblad keert de overheid nu haar kar bij monde van staatssecretaris voor Digitalisering Mathieu Michel: ‘We vinden dat dat iets moet zijn dat vanuit de overheid zelf komt’, zegt Mathieu. ‘We kunnen niet volledig afhankelijk zijn van een privébedrijf. Wat als Itsme morgen overgenomen wordt door een bedrijf buiten Europa? Wat als het een maand in panne ligt?’

Michel spreekt zichzelf daarin wel tegen, want Itsme is voor een groot deel vanuit de overheid gefinancierd, als grootste klant en aandeelhouder. Het gejuich dat de innovatie extern werd ontwikkeld is vandaag plots een probleem. Ook is het algemeen zo dat overnames van strategisch gevoelige bedrijven kunnen worden tegengehouden. Ook wat pannes betreft heeft een degelijk contract met een techologiepartner service level agreements of SLA’s. Daarin wordt bepaald hoe vaak een dienst (ongepland) offline mag gaan. Ofwel heeft de overheid dus een zeer slecht contract afgesloten, ofwel weet staatssecretaris Michel niet waar hij over spreekt.

Te duur, dus niet goed

De essentie gaat echter niet over de kwaliteit of de macht van Itsme, maar wel over hoeveel het kost. Topambtenaar Frank Robben merkt in de krant op dat het bedrijf zich niet aan gemaakte afspraken houdt en ‘probeert via monopoliepositie buitenproportionele kosten aan te rekenen.’

Concreet zou Itsme de overheid aanvankelijk 450.000 euro per jaar kosten, dat zou nu rond de 800.000 euro liggen. Maar dat heeft ook een verklaring: corona-apps zoals CovidSafe, waarbij inloggen met itsme de makkelijkste manier was, deden het gebruik spectaculair toenemen. De overheid maakt dus ook simpelweg meer gebruik van de diensten van Itsme en koos daar zelf voor door Itsme te integreren in de ontwikkeling van die apps.

Robben merkt in de marge ook op dat Itsme nog steeds niet winstgevend is, maar ook dat is een vreemde opmerking gezien het debat. In tegenstelling tot Google of Facebook verhandelt Itsme je gegevens niet aan adverteerders, waardoor toegang tot het systeem de voornaamste bron van inkomsten is.

Ofwel wordt het bedrijf winstgevend door haar diensten duurder te maken. Ofwel blijft het verlieslatend en moet de overheid, als grootste gebruiker en mede aandeelhouder, regelmatig geld bijpompen. Maar het lijkt er vooral op dat de overheid vijf jaar na datum beseft dat innovatie op de privémarkt niet gratis is en spontaan uit de lucht komt vallen.

Update 11.30 uur:

De discussie tussen de overheid en Itsme zou volgens een bron van de redactie om een interpretatie van het contract gaan en dat de app intussen andere technologie gebruikt die daar niet onder valt volgens Itsme.

De overheid had destijds een geplafonneerd contract voor 450.000 euro per jaar voor het gebruik van Itsme. Maar technologie staat niet stil. Aanvankelijk liep Itsme nog steeds via CSAM, de dienst van de FOD BOSA die verschillende identificatiemiddelen bundelt, later werd dat verbeterd waardoor de identificatie rechtstreeks gebeurde, wat inloggen gebruiksvriendelijker maakt. De overheid gaat er van uit dat het een contract had voor het volledig gebruik van Itsme. Itsme lijkt van mening te zijn dat de nieuwe methode daar niet onder valt.

Update 14.45 uur:

Frank Robben laat in een reactie weten dat hij tevreden is van Itsme, maar dat een technische evolutie geen reden is om de contractvoordwaarden aan te passen. Hieronder kan je de integrale reactie lezen:

‘ITSME is een goed en gebruiksvriendelijk middel waarmee gebruikers van mobiele toepassingen vandaag gemakkelijk en veilig hun identiteit kunnen bewijzen bij het inloggen op overheidstoepassingen. In 2017 hebben de Belgische overheden dit privé-initiatief omarmd op basis van een partnerschap met duidelijke afspraken, onder meer:

• integratie met de CSAM-diensten,

• toevoegen van mobiele identificatie via ITSME aan alle relevante overheidstoepassingen in de sociale zekerheid en de gezondheidssector,

• het behalen van het eIDAS-veiligheidsniveau ‘Hoog’,

• het vastleggen van een bovendrempel voor de aanrekening van kosten op maximaal 450.000 EUR per jaar.

ITSME heeft zijn groei grotendeels te danken aan dit partnerschap. Naar schatting zo’n 80% van de gebruikers zijn ingestapt via de toepassingen van de Belgische overheid.

Een recente technische evolutie laat toe om ITSME ook rechtstreeks te koppelen vanuit mobiele toepassingen van de overheid, naast de klassieke ‘omweg’ via de CSAM-diensten. Deze ‘app-to-app’ integratie zorgt voor minder tussenstappen en dus een beter gebruikservaring, voor de burger. Als gebruiker van de ITSME-diensten juichen we deze evolutie toe, binnen het kader van de eerder gemaakte afspraken. De technische evolutie van ITSME kan echter geen aanleiding zijn om eenzijdig het financiële kader in vraag te stellen.

Vanuit de sociale zekerheid en de gezondheidssector zijn we vragende partij om de lopende samenwerking stabiel verder te zetten, met respect voor wat eerder afgesproken werd.’