Een project in het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen laat mensen via ‘art security tokens’ investeren in een werk van Ensor. The real deal. Geen metaverse-versie. Hoe werkt dat en is dat nodig? Data News zocht het uit.
Het idee om de notoir weinig transparante kunstsector te innoveren, bijvoorbeeld met een technologisch laagje, leeft al langer. De voorbije twee jaar uitte zich dat voornamelijk in het concept van NFT’s, de handel van digitale eigendomsrechten op een hele reeks kunstwerken, waarvan een ontstellend aantal echter gestolen zijn. Voeg daar nog een niet te overziene hoeveelheid ‘scams’ en fraudegevallen bij die de bredere cryptosector teisteren, en je hebt een probleem. Maar dat betekent nog niet dat de technologie geen toekomst heeft buiten het huidige wilde westen van metaverses en cryptomunten.
Dat is althans de filosofie achter een project van de blockchainstart-up Rubey en het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen (KMSKA) rond ‘Art Security Tokens’ (AST’s). Het project zocht geld bij elkaar om een schilderij te kopen, in dit geval ‘Carnaval de Binche’ van James Ensor, en deelde het werk op in kleine (digitale) stukjes of tokens. Het brede publiek kan vervolgens die tokens aankopen en op die manier investeren in het kunstwerk in kwestie. Dat geheel draait ook nog eens op de blockchain en dan begint het wel erg herkenbaar te klinken. Maar het project prijst zichzelf vooral aan als een gereguleerd en veilig alternatief voor de ondertussen beruchte NFT.
‘Security tokens zijn geen NFT’s en geen crypto’, zegt Marcell de Vries, co-founder van 2140 Consulting en een van de bezielers van het project, stellig. ‘Het draait op de blockchain, maar daar stopt de vergelijking. We willen het goeie van blockchain eruit halen en daar een extra beveiligingslaag op leggen. In tegenstelling tot cryptomunten volgen Art Security Tokens bijvoorbeeld wel de financiële wetgeving. Zowel de uitgever als de investeerders hebben dezelfde rechten en plichten als bij traditionele obligaties.’
‘Het draait op de blockchain, maar daar stopt de vergelijking’
Het Rubey-platform dat de hele handel bestiert is zelf een project van Untitled Workers Club, 2140 Consulting en Peter Hinssen. De voorbije jaren hebben ze er een hele reeks andere partners bij gezocht, waaronder vooral de batterij advocatenkantoren en banken opvallen die in binnen- en buitenland alles in legale en financiële banen moeten leiden.
Crowdsourcing
Eerder een aandeel, dus, maar dan van een kunstwerk en beschikbaar voor het grote publiek. In principe zou je moeten kunnen investeren vanaf 150 euro. Token holders krijgen ook een jaarlijkse rente op hun investering. Alleen blijft die investering ondertussen gewoon in het museum in Antwerpen hangen. Het aangekochte Ensor-werk zal de volgende tien jaar te zien zijn in het KMSKA, toch wanneer dat weer de deuren opent. Het museum gaat over enkele maanden namelijk opnieuw open na een lange verbouwing. ‘Een van de doelen van het project is om kunst weer uit privé-collecties terug te halen en in een museum toegankelijk te maken’, zegt de Vries daarover.
In die zin is het systeem van AST’s nu ook weer niet zo erg anders dan bijvoorbeeld crowdsourcing, waarbij je met vele kleintjes probeert één groter project te financieren. ‘Je moet weten dat we als KMSKA geen eigen aankoopbudget hebben’, zegt Carmen Willems, zakelijk directeur van het museum. ‘We kunnen niet zomaar kunstwerken aankopen, en hebben dus wel hiaten in onze collectie. De mogelijkheden om een meesterwerk te kopen om onze collectie te versterken zijn relatief beperkt. Op deze manier kunnen we een meesterwerk in onze collectie krijgen, waarop we ook wetenschappelijk onderzoek kunnen doen. We kunnen het eventueel ook tijdelijk uitwisselen voor tentoonstellingen, net zoals we dat met andere werken in de collectie doen.’
‘De mogelijkheden om een meesterwerk te kopen om onze collectie te versterken zijn relatief beperkt’
‘Die uitwisselingen zijn ook alleen maar goed voor de waarde’, zegt de Vries nog. ‘En dat is goed voor de token holders.’ Want het idee is wel dat het schilderij in tien jaar tijd in waarde stijgt. ‘Op dat moment kan het verkocht worden, aan het museum of aan iemand anders, maar daarmee lopen we het risico dat het weer in een privé-collectie terecht komt. We willen dus zien of het na tien jaar terug getokeniseerd kan worden’, zegt de Vries nog.
Is het niet spijtig dat er een einddatum op zit, vragen we Willems nog. ‘Dan nog hebben we tien jaar een uniek object in bruikleen gehad’, zegt ze. ‘Als het dan uit het museum verdwijnt, nemen we dat erbij. Maar de kans is wel reëel dat het ook na die tien jaar blijft.’
Hoe zit dat technisch in zijn werk?
Rubey, het platform waar je deze AST’s kunt kopen, draait op het Polygon-systeem, een ietwat schaalbaarder oplossing voor de Ethereum blockchain. ‘Het voordeel daarvan is dat Ethereum een van de grotere en bekendere blockchains is, dus die blijft nog wel even bestaan. Bij Polygon zijn de transactiekosten ook een fractie van de prijs van die op Ethereum zelf’, aldus nog de Vries.
In de praktijk maakt Rubey voor jou bij registratie een ‘wallet’ aan waarmee je tokens kan aankopen en in de toekomst kunt verhandelen. ‘Die ‘second market’ waarbij je tokens weer kunt verkopen bestaat nu nog niet, maar we willen ze volgend jaar openen’, zegt de Vries daarover. Wie al een crypto-wallet heeft, kan die ook inzetten voor tokens op het platform.
Maar waarom moet dat überhaupt op een blockchain? ‘We zijn er heilig van overtuigd dat blockchain een toekomst heeft en veel voordelen biedt. Denk dan bijvoorbeeld aan het onmogelijk maken van manipulatie van data. Er kunnen ook veel transacties worden verwerkt, er is een centraal register van wie hoeveel tokens bezit. We hebben een traditioneel instrument genomen en dat gezet op een innovatief platform.’
Die Ethereum is wel een van de blockchains die enorme hoeveelheden energie vreet en dus moeilijk klimaatvriendelijk te noemen is, al maakt de Vries zich wel sterk dat ze snel naar een zuiniger ‘proof-of-stake’ systeem zal verhuizen. ‘De eerste wagens waren ook idioot inefficiënt. Het is eigen aan nieuwe technologieën, denk ik, en we gaan er van uit dat dat in de toekomst hoe dan ook fel verbetert.’
België en daarbuiten
Rubey is momenteel een Belgisch platform, maar de founders zien het wel groter dan dat. ‘We spreken ook in Nederland met enkele partijen en het doel is om heel Europa te gaan bedienen’, vertelt de Vries. Daarbij ziet de organisatie het meteen ook groot, en wil ze niet alleen kunstwerken, maar ook andere ‘collectibles’ zoals klassieke auto’s of oerwouden kunnen tokeniseren.
Is dat eerste project dan een succes? ‘We zijn de eerste gebruiker van het platform, maar we zijn wel enthousiast over het resultaat’, zegt Carmen Willems van het KMSKA. ‘We zijn ook al op zoek naar een volgend object om aan te kopen. Ik hoop dus dat het slaagt en dat het model kan worden uitgerold voor de rest van de sector.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier