‘Bullshit 101, welkom in de klas van Mark Zuckerberg’

Facebook gaat meer doen om onze privacy te beschermen. “Dat klinkt als Marlboro dat ons aanraadt om voortaan een half pakje sigaretten per dag te roken in plaats van twee. Want dan blijf je waarschijnlijk langer klant”, schrijft Pieterjan Van Leemputten.

De boodschap van Zuckerberg is hol. Posts gaan sneller verdwijnen, berichten worden geëncrypteerd en Facebook hoeft niet alles over jou bij te houden. Dat is beterschap, maar het gaat niet veel veranderen. Facebook weet nog steeds waar je bent, wat je post, leuk vindt, met wie je op hetzelfde wifi-netwerk zit of waar je naar de psycholoog gaat (en wie daar ook gaat). Dat berichten worden geëncrypteerd is anno 2019 niet meer dan normaal.

Het privacyprobleem van Facebook draaide nooit om wat je vrienden konden zien, het grote probleem van Facebook is wat Facebook doet. Hoe het die informatie gebruikt en laat gebruiken door bedrijven (doorverkopen is technisch niet juist, maar verhuren dekt de lading grotendeels). Facebook hoeft daarbij niet te weten wat je zegt in privégesprekken. Het volstaat te weten met wie je praat, waar je bent (en met wie), of welke sites je bezoekt. Of dacht je dat die like-knop enkel diende om aan te geven dat iets leuk is?

Zijn de maatregelen die Facebook neemt een goede zaak? Ja. Maken ze van Facebook een betere plek? Neen. Ze pakken hooguit de perceptie rond de grootste privacyschender ter wereld aan. Facebook snijdt hooguit een klein beetje in zijn eigen vel om veel grotere schade (het vertrek van grote groepen gebruikers, of boetes van privacyautoriteiten) te voorkomen.

Wat me nog het meest geruststelt is dat Facebook zegt dat het bepaalde metadata niet eeuwig moet bewaren. Maar daarover blijft het bedrijf zeer vaag en opnieuw maakt ook dat weinig uit. Facebook heeft weinig aan een post uit 2010 waar staat dat je een bierliefhebber bent. Het feit dat je afgelopen vrijdag tot drie uur op café zat (wat het weet dankzij de smartphoneapp), of het afgelopen jaar een brouwerijbezoek deed, is meer dan genoeg om je een advertentie voor een frisse pint voor te schotelen.

Wat Facebook nu doet klinkt als een grote ommekeer, maar het is hooguit wat bijsturen van een schip dat nog steeds op ramkoers ligt met ons privéleven. Als een man die zijn vrouw belooft om haar voortaan maar drie keer per jaar te bedriegen in plaats van vijf. Het is verbetering, maar nog niet wat het moet zijn.

Moeten we Facebook dan niet het voordeel van de twijfel geven?

Dat hebben we gedaan. In de elf jaar dat ik over Facebook schrijf gaat er geen half jaar voorbij waar het niet fout loopt. Het bedrijf hanteert al vijftien jaar lang een modus operandi waarbij het zwaar over de schreef gaat, wordt betrapt of uitgejoeld door gebruikers, zich excuseert en belooft het nooit meer te doen. Het ritme is zo herkenbaar dat we er vorig jaar al een opinie over schreven. Ik ben niet geneigd Facebook te geloven omdat het bedrijf een geschiedenis heeft van leugens, bewuste misleidingen en gebroken beloftes.

Wil u een (zeer beperkte) greep uit het aanbod?

Bij de overname van Whatsapp zou de dienst onafhankelijk blijven van Facebook. Dat zal binnenkort veranderen.

Een speels testje dat stiekem de info van tientallen miljoenen gebruikers steelt? Dat was Cambridge Analytica. Facebook zegt graag dat het dit nooit heeft toegestaan, maar het heeft het wel technisch mogelijk gemaakt dat zo’n apps overdreven veel toegang kregen tot onze persoonlijke gegevens.

In de zoektocht naar meer data en interacties wou Facebook in 2012 graag e-mail beconcurreren. De aanpak? Het standaard mailadres in je facebookprofiel werd automatisch en zonder waarschuwing vervangen door je gebruikersnaam @facebook.com en berichten kwamen rechtstreeks in Messenger binnen.

Als Zuckerberg nu zegt dat privacy-gefocuste communicatie belangrijker wordt, dan is dat letterlijk het omgekeerde van een uitspraak enkele jaren geleden toen hij beweerde dat privacy op termijn zal verdwijnen. De ironie is dat mensen privacy belangrijker vinden net omwille van Facebook. Het bedrijf analyseert elke scheet die je laat tot op het niveau dat het weet wat je de avond voorheen hebt gegeten. En we weten niet met welke bedrijven die info wordt gedeeld.

Deze week nog dook er een nieuwe gebroken belofte op. Facebook beloofde dat als je je telefoonnummer opgaf voor extra inlogbeveiliging (2FA), het netwerk dit niet zou koppelen aan je account. Ook dat blijkt intussen niet waar te zijn.

We kunnen nog even doorgaan met de problemen, schandalen, fouten, verkeerde inschattingen, oepsies en sorry’s die de afgelopen 15 jaar zijn gepasseerd. Maar het punt is dat we bij Facebook al lang geen verschil meer zien tussen de echte en virtuele realiteit. Mark Zuckerberg leeft in dezelfde wereld als Donald Trump. Als je maar lang genoeg blijft lullen, dan vergeten mensen dat je al jaren aan een stuk onzin verkoopt.