Hebben de producten van uw bedrijf al eens een verkiezing gemanipuleerd? Bij Facebook is dat antwoord ja. Daarom doet het bedrijf er nu alles aan om te voorkomen dat fake news de stembusslag beïnvloedt. Operatie ‘red de democratie’, of is het ‘red Facebook’?
“Bij de Amerikaanse verkiezingen van 2016 hebben we te traag en te beperkt gereageerd en dat geven we intussen ook toe. We keken naar terreur of spear phishing (zeer gerichte individuele phishingaanvallen, nvdr). Maar dingen als fake news, valse accounts of het misleiden van kiezers zagen we zelf niet.”
Bij de Amerikaanse verkiezingen van 2016 hebben we te traag en te beperkt gereageerd.
Tot ons spreekt Sean Evins, in Europa, Midden-Oosten en Afrika verantwoordelijk voor Politics & Government Outreach bij Facebook. Het sociaal netwerk geeft ruiterlijk toe dat er bij de Amerikaanse verkiezingen van 2016 fouten zijn gebeurd en wil naar aanleiding van de verkiezingen in ons land de Belgische pers er op wijzen dat het bedrijf zijn rol als populairste social media platform ernstig neemt. Kort samengevat wil het snel optreden tegen valse berichtgeving en valse accounts die het politieke landschap willen ondermijnen.
Is daar in ons land dan een concrete dreiging toe? Evins geeft daar geen direct antwoord op maar hij laat niet uitschijnen dat er in België een online veldslag bezig is in aanloop van 14 oktober. “Er zijn altijd dreigingen, niet elk land zal dat meemaken, maar de dreiging van valse informatie is er altijd. We willen vooral stappen ondernemen om het te herkennen en mensen de middelen geven om het te herkennen.”
Fake accounts
Evins wijst op een aantal stappen die Facebook onderneemt: Het aanpakken van valse gebruikersaccounts is er daar één van. Vroeger gebeurde dat alleen wanneer iemand een account rapporteerde. “Dat doen we nog steeds. Vandaag met vijftienduizend mensen, tegen eind dit jaar worden dat er twintigduizend. Maar we zetten ook machine learning en AI in. Zo identificeren we vandaag 98,5 procent van de fake accounts. Van iemand die thuis honderd accounts aanmaakt zien we de patronen en verwijderen we ze nog voor ze hun eerste post plaatsen.”
We zetten ook machine learning en AI in. Zo identificeren we vandaag 98,5 procent van de fake accounts.
Fake news en factchecking
Verwijderen, maar vooral verminderen, van valse berichtgeving is de tweede prioriteit. “We zien in sommige landen berichten opduiken die zeggen ‘als je op die partij wil stemmen, dan moet je die dag naar de stembus’ of ‘je kan nu ook per post stemmen’. Zo’n berichten gaan we zo laag mogelijk rangschikken, waardoor ze tachtig procent minder worden gezien, of meteen verwijderen.”
Waar zit het verschil tussen verwijderen en minder zichtbaar maken? “We zullen het ook echt verwijderen als het onze standaarden schendt. Hate speech is bijvoorbeeld een reden tot verwijdering. Maar als een bericht amper zichtbaar is, dan mist het sowieso zijn impact.”
Fake news is daar een lastige in. Je roept niet op om iemand te vermoorden door te zeggen dat je ook per sms kan stemmen. Facebook wil zulke berichten, maar ook foto’s en video’s, kunnen aanduiden als hoax. In de VS werkt het daarvoor samen met doorgewinterde factcheckers als Snopes en Politifact.
Nog niet in België
In Frankrijk werkt Facebook onder meer samen met AFP, 20 minutes (de tegenhanger van Metro), Libération (CheckNews), Le monde (Décodeurs) en France 24 (Les Observateurs). Voor Nederland is dat met NU.nl
In België wordt er, tenminste door Facebook, nog niet gefactchecked. Het bedrijf is hiervoor wel met verschillende lokale Belgische partners in gesprek om een dergelijk programma op te starten. Of, en hoeveel, medewerkers specifiek naar Belgische links, foto’s, video’s en andere posts kijken is niet bekend. Wel deed het een advertentiecampagne in de Belgische kranten om mensen te wijzen op de strijd tegen fake news.
Facebook komt uitleggen dat het zeer hard strijdt tegen fake news. Maar heeft op dit moment nog niets concreets om dat lokaal aan te pakken.
Dat is opmerkelijk. Facebook komt uitleggen dat het zeer hard strijdt tegen fake news, organiseert onder meer voor de politieke partijen en voor de media een briefing over die aanpak, maar heeft op dit moment nog niets concreets om dat lokaal aan te pakken. Al wordt er wel aan gewerkt.
Politieke advertenties doorzoekbaar
Een ander werkpunt is transparantie. Vandaag kan je bij een Facebookadvertentie opvragen waarom net jij die krijgt te zien. Tegelijk laat Facebook zien wanneer een pagina is aangemaakt en of ze van naam is veranderd. “We zien valse accounts valse pagina’s maken die vandaag op Zweden mikken, maar volgende maand hun naam veranderen en op burgers in Frankrijk en nadien Turkije mikken. Vandaag kan je zien wanneer een pagina van naam verandert,” legt Evins uit.
Wie in de VS politieke advertenties wil uitsturen op Facebook moet intussen zijn identiteit en fysiek adres laten controleren. Ook is er voor de VS en Brazilië een database die alle politieke advertenties gedurende zeven jaar bewaart en doorzoekbaar maakt.
De ambitie is om dit ook voor Europa te doen. “We kunnen het nog niet met zekerheid zeggen, maar we verwachten dit ook hier uit te kunnen rollen, bij voorkeur tegen mei volgend jaar” (de Europese, Federale en Vlaamse verkiezingen vallen op 26 mei 2019, nvdr).
Politici, of hun social media managers, worden trouwens ook geïnformeerd door Facebook. Al gaat het hier vooral om bewustmaking om hun account te beveiligen tegen hackers, of te voorkomen dat een ex-medewerker nog toegang heeft tot de social media kanalen.
Verstoren en informeren
Facebook benadrukt dat het zijn best doet, maar beseft dat de strijd tegen manipulatie via Facebook geen one-size-fits-all oplossing heeft. “In elk land hebben we een andere aanpak, andere samenwerkingen. Soms met de autoriteiten, onderzoekers, denktanks. Maar we worden wel elke verkiezing beter,” zegt Evins.
Zo worden mensen er aan herinnerd dat het verkiezingen zijn. “In België is dat natuurlijk niet echt nodig, maar in veel landen zijn het net de jongere kiezers die niet gaan stemmen en tegelijk voorkomen we zo dat ze verkeerd geïnformeerd worden over de exacte datum.”
Het doel van Facebook in zijn strijd is enerzijds om slechte actoren te verstoren door het lastig te maken om massaal valse accounts te maken, vals nieuws te verspreiden of te goochelen met politieke propaganda. Anderzijds wil het gebruikers zelf informeren.
“Vandaag waarschuwen we in sommige landen wanneer je een link deelt waarvan we vermoeden dat het fake news is. Zelfs als de factcheckers waar we mee samenwerken pas enkele weken later dat uitklaren, sturen we iedereen een melding om te zeggen dat er bijkomende berichtgeving is die er op wijst dat wat je deelde fout kan zijn.”
De Belgische weg is lang
Facebook benadrukt dat wat het doet niet gemakkelijk en al zeker niet perfect is. Maar dat het snel bijleert en hoopt dat het manipulatie zoals in de VS, waar het intussen lijkt te gaan om Russische inmenging om Donald Trump verkozen te krijgen, in de toekomst kan vermijden.
Dat wordt pijnlijk duidelijk wanneer we, tijdens het schrijven van dit artikel, toevallig botsen op de pagina ‘Wouter Van Besien is een schijnheilig paterke‘. Een pagina die op dit moment twee gesponsorde posts uitstuurt met artikels naar HLN.be en de rechtse site re-act.be waar het Antwerpse kopstuk van Groen! in een negatief daglicht wordt geplaatst.
Is die berichtgeving fout? Niet noodzakelijk. Maar Facebook toont hier niet wie (of welk profiel) de pagina aanmaakte terwijl het duidelijk om een pagina gaat die één politicus of partij viseert. Bovendien lezen we bij ‘page info’ dat de pagina van start ging op 3 januari. Onder ‘info and ads’ is dat plots 4 oktober. Er is duidelijk nog een weg af te leggen.
De redding van verkiezingen, of van Facebook?
Dat Facebook Belgische journalisten uitnodigt is hoogst uitzonderlijk, maar de boodschap die het verkondigt is vooral een generieke presentatie die het in elk land kan afspelen. In België onderneemt het bedrijf nog lang niet dezelfde stappen als in de VS of andere landen.
Dat doet ons vermoeden dat Facebook niet zozeer de democratie wil verdedigen, maar vooral zichzelf. Het bedrijf kijkt aan tegen kwade politici en dus strengere regels. Het is een goede zaak dat het zijn platform intussen strenger bewaakt. Maar dat was absoluut en hoogdringend nodig, wil het op termijn geloofwaardig en ‘geliked’ blijven door de publieke opinie.
Verkiezingen zijn daarin maar één aspect. Zo is er het datalek van 50 miljoen accounts, Ierland dat onderzoekt of daarbij de GDPR werd geschonden, het vertrek van de Instagram-oprichters door bemoeienissen van Zuckerberg, het bericht dat Facebook ook info die je niet zelf opgeeft over jou verzamelt en koppelt aan adverteerders en een mogelijk mededingingsonderzoek door de VS. En dan beperken we ons enkel tot de incidenten van de afgelopen twee weken.
Het goede nieuws is dat Facebook zich bewust is van de gevaren van zijn platform en daar iets aan doet. Het slechte nieuws is dat de af te leggen weg nog lang is. Maar laat ons daarom positief blijven en hopen dat het bedrijf zijn inspanningen alleen maar opdrijft en dat Facebook ooit een betrouwbaar platform wordt.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier