‘Het plan om de publieke dienstverlening te verbeteren dankzij AI wordt langzaamaan een processie van Echternach’

‘We zijn van koploper weggezakt naar achtervolger’, schrijft Jeroen Van Godtsenhoven. Hij doet een oproep naar de volgende regering(en) om eindelijk effectief werk te maken van de implementatie van meer technologie en artificiële intelligentie in overheidsdiensten.

De gesprekken over de vorming van een nieuwe regering zijn volop aan de gang. Hopelijk weten we binnenkort wie ons land de komende legislatuur zal besturen en wat hun prioriteiten zijn. Welvaart, gezondheidszorg, veiligheid, migratie zullen ongetwijfeld opnieuw hoog op de prioriteitenlijst zal staan. Eén prioriteit die een invloed heeft op al deze domeinen dreigt weer uit de boot vallen. Dat is de razendsnelle vooruitgang van technologie en de gigantische voordelen die het ons kan brengen. Tenminste, als we er eindelijk werk van maken.

Recent stelden minister Alexander De Croo en staatssecretaris Philippe De Backer het rapport ‘AI4Belgium‘ voor. België heeft een grote expertise op vlak van technologie en AI (artificiële intelligentie). 70% van de bevolking gelooft in de verhoging van onze levenskwaliteit door AI en technologie. Maar onze publieke instellingen zijn een groot knelpunt. Dat is schrijnend anno 2019. De plannen om de publieke dienstverlening te verbeteren dankzij AI wordt langzaam een processie van Echternach. Die tijd hebben we niet meer.

Net als het kimaat beïnvloedt technologie vandaag alle mogelijke facetten van ons leven. Onze politici moeten AI en digitalisering niet langer als een aparte werf beschouwen maar het integreren in alle beleidsdomeinen. De kennis en de oplossingen liggen voor het grijpen en toch benut de overheid ze onvoldoende.

Dankzij de toepassing van AI in de privésector wordt onze maatschappij vandaag al op heel wat vlakken beter en goedkoper georganiseerd. Dat kan dus ook voor onze overheidsdiensten. In Estland is 99% van de overheidsdiensten 24/7 online beschikbaar. Daar kan je via je beveiligde digitale identiteit je belastingaangifte indienen en zelfs in 10 minuten stemmen. In België waren we koploper met de elektronische identiteitskaart. Bill Gates ging de Belgische eID integreren in zijn software maar 15 jaar later is zelfs ons rijbewijs nog niet gelinkt aan de identiteitskaart. We zijn van koploper weggezakt naar achtervolger. In de ranking van de E-Government Development Index 2018 staan buurlanden Nederland, Frankrijk, Duitsland en zelfs Spanje en Italië hoger dan België. Gebeuren de investeringen niet doelgericht? Duren de aanbestedingsprocedures te lang? Of is er bij onze politici gewoon te weinig besef van de waarde van AI voor de maatschappij?

Er zijn heel wat excuses om niet in te zetten op AI en technologie zoals privacybescherming, cyberveiligheid en de nood aan een ethisch kader voor AI. Die bezorgdheden zijn terecht, maar niet onoverkomelijk. Er zijn al overheidsdiensten en organisaties in ons land die wél aan de kar trekken. De FOD Financiën gebruikt datamining bijvoorbeeld om gerichtere belastingcontroles te doen en dankzij de integratie van AI gebeuren douanecontroles ondertussen sneller en doeltreffender. De kennis en mogelijkheden zijn voorhanden om dit ook in andere publieke diensten te integreren. De RSZ kan AI gebruiken om fraude bij uitkeringen beter te voorkomen. Big data analytics kan de FOD Justitie helpen om de capaciteit in de gevangenissen beter in te schatten door de kans op recidivisme te bepalen. Dit zijn nog maar enkele voorbeelden van toepassingen die snel kunnen ingevoerd worden.

De maatschappelijke uitdagingen zijn groot. Er moeten dus dringend doelgerichte investeringen komen in technologie. Geef de opdracht aan topambtenaren om een ambitieus AI-plan uit te werken voor hun administratie. Zorg de komende legislatuur voor jaarlijkse dubbele groeicijfers van het aantal STEM-studenten. Integreer basiskennis over data, privacy en algoritmes in de leerplannen voor het secundair onderwijs. Verdubbel tenslotte elk voorgesteld investeringsbedrag in AI-projecten, gekoppeld aan een terugverdientijd van maximum vijf jaar. Er is geen tijd meer te verliezen. Technologie is geen trend of evolutie in de marge van de maatschappij. Het is een noodzaak en opportuniteit, om kosten te verlagen en de organisatie van onze maatschappij te verbeteren.

Beste politici, u kunt zich blijven verschuilen achter excuses, allerhande hinderpalen en ingewikkelde aanbestedingsprocedures. Of u kunt ervoor kiezen om politieke en maatschappelijke visie te tonen en uw eigen beleidsdomein te overstijgen. De Chinese dominantie in technologie halen we met dit programma niet in, maar het zet ons land wel op de rails naar een betere toekomst.